Ευρετήριο και Συμπλήρωμα στα Λαογραφικά της Σάμου   του Νικόλαου Δημητρίου

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Ν. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ © 2001, Αλκιβιάδης Ν. Δημητρίου email: pnedim@otenet.gr Σάμος: 83103, Πυθαγόρειο (Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου "Νικόλαος Δημητρίου") Τηλ. (22730) 62286 - fax (22730) 62287

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

 

Το 1983 κυκλοφορήθηκε ο πρώτος τόμος των Λαογραφικών της Σάμου του Νικολάου Δημητρίου. Το βιβλίο εκείνο, μαζί με τη διδασκαλία και την προσωπικότητα της κας Κ. Ζαχαρίου, καθηγήτριάς μου στην πρώτη τάξη του Λυκείου, στάθηκαν οι αιτίες που διάλεξα την επιστήμη της Λαογραφίας για να ακολουθήσω στην Ακαδημαϊκή μου σταδιοδρομία. Ωστόσο, με το συγγραφέα του έργου και τον επιμελητή και γιό του κ. Άλκη Δημητρίου συνδέθηκα αργότερα, το 1990, όταν σταλμένος απ' το δάσκαλό μου, καθηγητή Μιχάλη Μερακλή τον βοήθησα στη σύνθεση και σύνταξη του έκτου τόμου του έργου, που μαζί με τον έβδομο τόμο αποτελούν το Λεξικό του σαμιακού γλωσσικού ιδιώματος.

Ξεκίνησε από τότε μια συνεργασία, που απέδωσε πολλά και συνδέθηκε με την ανάπτυξη των σαμιακών σπουδών, θέμα όμως έξω από τα ενδιαφέροντα του σημειώματος αυτού, αν και το βιβλίο που προλογίζω εντάσσεται στις σαμιακές σπουδές. Η συνεργασία συνδιάστηκε με μια πολύτιμη φιλία, χάρη στην οποία γνώρισα τα ολόφωτα γηρατειά του Νικολάου Δημητρίου (βλ. Μ. Γ. Βαρβούνης, Λαογραφικά Εφήμερα. Αθήνα 2001, σ. 181-187), αλλά και έζησα από κοντά τα στάδια και τη διαδικασία σύνθεσης του μνημειώδους αυτού έργου.

Αποτελεί λοιπόν ιδιαίτερη τιμή το ότι ο κ. Άλκης Δημητρίου μου ζήτησε να προλογίσω τον ανά χείρας τόμο, που περιλαμβάνει αναλυτικό λαογραφικό ευρετήριο στα Λαογραφικά της Σάμου και μαζί συμπλήρωμα για το γλωσσάριο που προαναφέρθηκε. Τιμή που γίνεται ακόμη μεγαλύτερη από το γεγονός ότι ο δάσκαλός μου, καθηγητής Μ. Γ. Μερακλής προλόγισε τον πρώτο εκείνο τόμο του 1983, με ένα περιεκτικό κείμενο, σημαντικό για τη λαογραφία μας, γενικότερα.

Όσοι θεραπεύουμε την επιστήμη της λαογραφίας γνωρίζουμε καλά τη σημασία που έχουν τα αναλυτικά ευρετήρια - που συχνά δυστυχώς λείπουν - για τη χρήση των τοπικών λαογραφικών έργων απ' τους ερευνητές. Γνωρίζουμε επίσης πόσο πολύτιμο είναι λ.χ. το ευρετήριο των είκοσι πρώτων τόμων του περιοδικού Λαογραφία που συνέταξε η Μαρία Ιωαννίδου - Μπαρμπαρίγου, και που δημοσιεύτηκε ως 23ος τόμος του ίδιου περιοδικού: συχνότατα ανατρέχουμε σ' αυτό όχι μόνο για ανεύρεση συμπληρωματικών παραδειγμάτων, αλλά για το ίδιο το κύριο υλικό μελετών και μονογραφιών που ετοιμάζουμε.

Έτσι, όταν ο κ. Δημητρίου εκδήλωσε την πρόθεση να συντάξει ένα τέτοιο έργο και για τα Λαογραφικά της Σάμου κυριολεκτικά τον έσπρωξα προς την υλοποίηση του σχεδίου του. Το ευρετήριο αυτό σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε απ' τον ίδιο, με στόχο την απόλυτη, κατά το δυνατόν, διευκόλυνση του ερευνητή. Γι αυτό και ο αναγνώστης μπορεί να επισημάνει μια τάση εξαιρετικά λεπτομερειακής αποδελτίωσης και αναλυτικών, εξαντλητικών θα έλεγα, συσχετίσεων μεταξύ των λημμάτων, γνωρίσματα που είναι μεν πολύμοχθα ως προς την επίτευξή τους, προσφέρουν όμως τη μέγιστη δυνατή βοήθεια στον ενημερωμένο αναγνώστη και στον επιστήμονα ερευνητή, που αναζητά τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια μέσα στον όγκο των πληροφοριών.

Οι κατηγοριοποιήσεις που ακολουθούνται ορίστηκαν με λαογραφικά κριτήρια, στην προσπάθεια να συγκροτηθούν, έστω και με τη μορφή ευρετηρίου, ολοκληρωμένες εικόνες και ενότητες της παραδοσιακής ζωής των κατοίκων της Σάμου. Τα τοπωνύμια παρέχονται ξανά ομαδοποιημένα κατά ονομασία, και όχι κατά τόπο, οι παροιμίες κατατάσσονται ειδολογικά, αποδελτιώνονται ακόμη και οι φωτογραφίες, μαζί με τα σχέδια, του έργου. Τέλος, παρέχονται συμπληρώσεις τόσο στα λήμματα, όσο και στις μαρτυρίες των λημμάτων, στο εκτενές γλωσσάριο του έκτου και του έβδομου τόμου του έργου.

Συντάσσεται έτσι ένα λεπτομερές λαογραφικό ευρετήριο, που παραλλήλως αποτελεί και πρόταση για τη μορφή που πρέπει να έχουν ανάλογα ευρετήρια αντιστοίχων έργων. Ευρετήριο που πιστεύω πως θα χρησιμοποιηθεί ευρύτατα από λαογράφους, ιστορικούς, εθνολόγους και όσους θα θελήσουν να μελετήσουν τον παραδοσιακό πολιτισμό του νησιού, ως όχημα ασφαλές μέσα στον ωκεανό πληροφοριών που τα επτάτομα Λαογραφικά της Σάμου διασώζουν και αποτυπώνουν, κτήμα «ες αεί» της έρευνας και της επιστήμης της λαογραφίας. Αυτός άλλωστε είναι και ο προσδιορισμός της μεθοδολογίας και του περιεχομένου του λαογραφικού ευρετηρίου, όπως αυτό σχεδιάστηκε εδώ. Πιστεύω μάλιστα πως το συγκεκριμένο ευρετήριο θα αποτελέσει γενικότερα πρότυπο για την ευρετηρίαση λαογραφικών κειμένων και συλλογών, στο μέλλον.

Η σύνταξη ενός τέτοιου ευρετηρίου απαιτεί μόχθο, πειθαρχία, ακάματη εργατικότητα και πραγματική αφοσίωση, γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν το έργο του κ. Άλκη Δημητρίου. Απ' τις αρχές ακόμα της δεκαετίας του 80, οπότε άρχισε να ασχολείται με την ταξινόμηση και την προετοιμασία προς έκδοση της λαογραφικής συλλογής του πατέρα του, ο κ. Άλκης Δημητρίου απέδειξε όχι μόνο ότι είναι λαογράφος κατ' επιλογήν, αλλά ότι γνωρίζει την κατάταξη και τη μορφολογία των λαογραφικών φαινομένων πληρέστερα από ορισμένους "κατ' επάγγελμα" λαογράφους. Ο ίδιος λέει πως ακολούθησε την κοινή λογική, η οποία φυσικά πρέπει να βρίσκεται πίσω από κάθε επιστημονική ή πνευματική προσπάθεια, εφόσον υπάρχει. Με το αφανές έργο του απέδειξε, για μια ακόμη φορά, πως η λογική είναι ενιαία και μοναδική, όσο κι αν επιμερίζεται σε διάφορους κλάδους του επιστητού.

Επί χρόνια ζω τον αγώνα και την αγωνία του, για να ολοκληρώσει ένα λαμπρό έργο, βασιζόμενος όχι σε ανέκδοτα κείμενα, αλλά σε απλές, και κάποτε αποσπασματικές, σημειώσεις του πατέρα του, χωρίς να επιθυμεί το όνομά του να φανεί, παρά μόνο για να αναλάβει την ευθύνη για τυχόν παραλείψεις ή αβλεψίες. Κινούμενος από μια τέτοια καταλυτική «φιλοπατρία», άριστα συνδυασμένη με μια εξέχουσα «φιλοπατορία», ο κ. Δημητρίου εργάστηκε αφανώς, χωρίς όμως τη δική του εργασία δεν θα είχαμε σήμερα τα Λαογραφικά της Σάμου, στα οποία αφιέρωσε είκοσι και πλέον χρόνια της ζωής του, με σχεδόν αποκλειστική, πολύωρη και καθημερινή σκληρή και εργώδη απασχόληση.

Το ανά χείρας βιβλίο δεν χαρακτηρίζεται ως όγδοος τόμος της σειράς, γιατί δεν μπορεί να προσγραφεί στον Νικόλαο Δημητρίου, όπως ο συγγραφέας εξηγεί στο προλογικό του σημείωμα. Ουσιαστικά όμως συμπληρώνει και κλείνει το έργο εκείνο, γιαυτό και τηρήθηκε τυπογραφική και αισθητική ομοιομορφία με τους επτά εκείνους τόμους. Ολοκληρώνει όμως και επισφραγίζει την προσφορά του κ. Α. Δημητρίου στην πατρίδα του, στη μνήμη του πατέρα του και στην επιστήμη της λαογραφίας, προσφορά που ήδη έχει προσεχτεί, και θα επιβραβευθεί ηθικά και στο μέλλον, αφού ηθική και μόνον είναι η επιβράβευση τέτοιων συγγραφικών κόπων.

Αισθάνομαι εξαιρετικά τυχερός που, έστω και εξ αντανακλά-σεως, πήρα μέρος στο υπέροχο ταξίδι της συγγραφής των Λαογραφικών της Σάμου. Ακόμη περισσότερο που το ταξίδι αυτό μου άφησε έναν καλό και αγαπημένο φίλο, τον κ. Άλκη Δημητρίου, από το παράδειγμα, το πάθος και την ακατάβλητη θέληση του οποίου παραδειγματίστηκα, και συχνά, σε δύσκολες στιγμές, εμπνέομαι και αντλώ δύναμη και αισιοδοξία. Κι είναι, φυσικά, γλυκιά η αίσθηση πως ο κόπος απέδωσε ένα έργο όπως το είχε οραματισθεί ο Νικόλαος Δημητρίου, και το οποίο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της σύγχρονης λαογραφίας μας.

Κλείνοντας το προλογικό αυτό σημείωμα πρέπει να σημειώσω και τη σπουδαιότητα όλου του έργου για τη λαογραφική επιστήμη, για την οποία έχω εκφρασθεί αρκετές ήδη φορές, στο παρελθόν. Μας δίνει μια ενιαία αντίληψη για το λαϊκό μας πολιτισμό, που συχνά απουσιάζει από ανάλογα έργα άλλων ελληνικών περιοχών, μια αντίληψη της συνολικής αναλογικής σχέσης που ενώνει, κατά την λαϊκή σκέψη, όλο τον κόσμο, και η οποία πιθανότατα οφείλεται στην επενέργεια της λογικής που αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και στη βιωματική σχέση με το λαϊκό πολιτισμό που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον Νικόλαο Δημητρίου, αλλά και τον Άλκη Δημητρίου, τον συγγραφέα του ανά χείρας πολύμοχθου πονήματος.

Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ

Επίκ. Καθηγητής Λαογραφίας

του Πανεπιστημίου Θράκης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 

Όταν γραφόταν ο 6ος και 7ος τόμος των "ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ", που αφορούσαν το "Γλωσσικό Ιδίωμα της Σάμου", η συμβολή μου σε πρωτογενές υλικό αλλά και στην ανάπτυξη γενικά των λημμάτων ήταν ουσιαστική, όπως αναφέρεται και σε σημείωμά μου στον 6ο τόμο (σελ. 9 έως 12). Υπερδιπλασιάστηκαν τα λήμματα που παρέλαβα απ' τις χειρόγραφες σημειώσεις του πατέρα και η ανάπτυξη των λημμάτων μεθοδεύτηκε συστηματικότερα. Επίσης, επιλεκτικά, επιχειρήθηκε η ετυμολογία ορισμένων λημμάτων ως και ο εντοπισμός ξενόφερτων λέξεων.

Ο πατέρας, αν και υπερήλικας και μη μπορώντας πια να διαβάσει γραπτό κείμενο, το αντελήφθη και μου ζήτησε να μπει και το δικό μου όνομα μαζί με το δικό του. Το αρνήθηκα κατηγορηματικά, παρ' όλη την επιμονή του μέχρι τέλους. Μου δημιουργήθηκε όμως, μετά το θάνατό του, η αμφιβολία αν η απόφασή μου αυτή ήταν η σωστή. Και όχι βέβαια για το ότι έχασα την ευκαιρία να... δρέψω δάφνες συγγραφέα αλλά γιατί αισθάνθηκα ότι ενήργησα αυθαίρετα καθιστώντας τον υπεύθυνο για τυχόν δικές μου αποφάσεις που πιθανόν να μην ήταν της απολύτου εγκρίσεώς του. Δηλαδή μου δημιουργήθηκε ένα είδος... ενοχής απέναντί του.

Όταν τώρα έφτασε η στιγμή να δημοσιευτεί η δουλειά μου που αφορά στο "Ευρετήριο των Λαογραφικών της Σάμου" (πέντε χρόνια μετά το θάνατό του), μου δημιουργήθηκε το ίδιο δίλημμα. Αποφάσισα να αναλάβω τις ευθύνες μου για ότι τουλάχιστο κάνω τώρα. Η σχετική μεθοδολογία που ακολούθησα φαίνεται στο Υπόμνημα που ακολουθεί.

Ιανουάριος 2001

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Ν. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ευχαριστίες οφείλω στον αγαπητό φίλο Μανώλη Βαρβούνη, Επίκουρο Καθηγητή Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Θράκης.
Το προλογικό του σημείωμα δικαιολογεί το λόγο των ευχαριστιών μου.
Θέλω ιδιαιτέρως να σημειώσω πως χωρίς τις δικές του παροτρύνσεις ίσως να μην αποφάσιζα τη δημοσίευση αυτής της εργασίας μου.
Επίσης ευχαριστώ τον καλό μου φίλο Ευάγγελο Αθανασιάδη, για την πολύτιμη βοήθειά του σε ότι αφορά τα ηλεκτρονικά προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

 

Το βιβλίο αυτό αποτελείται από δυο μέρη. Το πρώτο είναι "Ευρετήριο" των πρώτων πέντε τόμων των "Λαογραφικών της Σάμου " του Νικ. Δημητρίου. Το δεύτερο είναι "Συμπλήρωμα" στον 6ο και 7ο τόμο, οι οποίοι αποτελούν το "Λεξικό γλωσσικού ιδιώματος της Σάμου"

Παρακάτω προσπαθώ να δώσω κάποιες επεξηγήσεις σχετικά με τις επιλογές μου.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Κατά την αποδελτίωση, τα λήμματα τα χώρισα σε επτά κατηγορίες (ΚΕΦΑΛΑΙΑ), ως εξής:

1- ΕΝΤΕΧΝΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ια- ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ - ΔΙΣΤΙΧΑ: Kατατάχτηκαν σύμφωνα με τον τίτλο ή το θέμα τους

Ιβ- ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ: Η κατάταξη έγινε σύμφωνα με τη λύση του αινίγματος.

Ιγ- ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ: Η κατάταξη έγινε σύμφωνα με τον τίτλο που αναφέρεται στον αντίστοιχο τόμο και σελίδα. Μόνο που, στην περίπτωση που αυτός αρχίζει με άρθρο αυτό παραλήφτηκε. Π.χ. (Το) Μουτζούρωμα του παπά. (Ου) Παπαβαeιλ'νός κι ου Δισπότ'ς

Ιδ- ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ: Κατατάχτηκαν σύμφωνα με την έννοιά τους, ειδολογικά, σαν εναλλακτική πρόταση της κατάταξης σύμφωνα με το "κυρίαρχο" λήμμα στον 5ο τόμο των "Λαογραφικών της Σάμου" του Ν. Δημητρίου. Π.χ.: ακαταστασία, αλαζονεία, αλόγιστα έξοδα, ανικανότητα, βοήθεια, γνώμη, δύναμη, δυστυχία, ελαττώματα, εμπιστοσύνη, κίνδυνος, κληρονομικότητα, πολυπραγμωσύνη, υποσχέσεις, υπομονή, φθόνος κ.λπ.

Ιε- ΕΥΧΕΣ - ΚΑΤΑΡΕΣ: Η κατάταξη έγινε σύμφωνα με την συμπτωματική αιτία που προκαλεί την ευχή ή την κατάρα. Π.χ.: γάμος, γέννηση, αρραβώνες διαθήκες εγκυμοσύνη, θάνατος κ.λπ.

2- ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ - ΔΟΞΑΣΙΕΣ - ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ

Κατατάχτηκαν σύμφωνα με το αντικείμενο που αφορούν. Π.χ.: αβάσκαμα, άνεμος, Άγιοι, γεννήσεις, δρίμες, θάνατος, καιρός, κακαθρουπίσματα κ.λπ.

3- ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

3α- ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑ: Με αλφαβητική σειρά επωνύμου. Στο τέλος παρατίθεται και ονομαστικός κατάλογος φωτογραφιών.

3β- ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ: Με αλφαβητική σειρά του τοπωνυμίου και όχι κατά τόπο, όπως στον 4ο τόμο των "Λαογραφικών της Σάμου" του Ν. Δημητρίου. Δίπλα σε ορισμένα τοπωνύμια αναφέρεται η λέξη (κυρ.= κυριώνυμο), σαν πρόταση προέλευσης της ονομασίας από επώνυμο ανθρώπου, και η λέξη (φυτ.=φυτώνυμο) για προέλευση από φυτό. Έχουν καταγραφεί στα τοπωνύμια και τα εξωκλήσια που έχουν δώσει το όνομά τους στην περιοχή

3γ- ΦΡΑΣΕΟΛΟΓΙΚΑ: Με κατάταξη του νοήματος της φράσης ή του ειδικού ονόματος που την αφορά Π.χ.: αβουλία, εορτή, αντρόγυνο, ελαφρότητα νου, ικανότητα, λησμονιά, μυαλό, πλησμονή, τεμπελιά κ.λπ.

4- ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ

Κατατάχτηκαν σύμφωνα με τον τίτλο του παιχνιδιού ή του αγωνίσματος. Π.χ.: αμάδες, αbαλί, βρουκόλακας, λακκάκια, bόκας κ.λπ.

5- ΧΟΡΟΙ

Κατατάχτηκαν σύμφωνα με την ονομασία του χορού Π.χ.: απτάλικος, καρλοβασίτικος, μελαχροινό, μπράφα, ψειριάρικος κ.λπ.

6- ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΕΞΕΙΣ

Κατατάχτηκαν όπως αποδελτιώθηκαν από το κείμενο των "Λαογραφικών της Σάμου" του Ν. Δημητρίου. (Βλ και Γενικές Παρατηρήσεις)
Στο τέλος του κεφαλαίου, υπάρχουν καταταγμένες, σύμφωνα με το σχετικό λήμμα, φωτογραφίες που αφορούν στο λήμμα αυτό.

7- ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΛΑΪΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

7α- ΕΞΩΚΛΗΣΙΑ: Η κατάταξη έγινε σύμφωνα με το όνομα του εξωκλησιού και οι παραπομπές χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες. Με το χαρακτηριστικό τοπωνύμια, τα εξωκλήσια που έδωσαν το όνομά τους στην περιοχή σαν τοπωνύμιο. Με το χαρακτηριστικό λατρεία, σε εξωκλήσια που αναφέρονται σε λατρευτικά έθιμα. Με το χαρακτηριστικό διάφορα, οι λοιπές κατηγορίες. Στο τέλος του κεφαλαίου, υπάρχουν καταταγμένες φωτογραφίες που αφορούν το σχετικό εξωκλήσι.

7β- ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ: Η κατάταξη έγινε όπως και στα ΕΞΩΚΛΗΣΙΑ. Στο τέλος του κεφαλαίου υπάρχουν καταταγμένες φωτογραφίες που αφορούν το σχετικό Μοναστήρι.

7γ- ΝΑΟΙ: Η κατάταξη έγινε όπως και στα ΕΞΩΚΛΗΣΙΑ. Στο τέλος του κεφαλαίου υπάρχουν καταταγμένες φωτογραφίες που αφορούν το σχετικό Ναό.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Αυτό χωρίζεται σε δυο κατηγορίες (ΚΕΦΑΛΑΙΑ)

1- ΝΕΑ ΛΗΜΜΑΤΑ

Περιλαμβάνονται νέα λήμματα που βρέθηκαν όλο αυτό το διάστημα της προσπάθειας συγγραφής του έργου, τα οποία φυσικά δεν περιλαμβάνονται στον 6ο και 7ο τόμο των "Λαογραφικών". Είναι κατα-ταγμένα όπως ακριβώς και στον 6ο τόμο των Λ.Σ.

2- ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ - ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

Το κεφάλαιο αυτό συμπληρώνει χρήσιμες παραπομπές σε υπάρχοντα λήμματα στο "Λεξικό" (6ο και 7ο τόμο). Οι παραπομπές αυτές, προέκυψαν από τις αποδελτιώσεις τις απαραίτητες για τη συγγραφή του πρώτου μέρους.

ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ - ΠΡΟΤΑΣΗ

Υπενθυμίζεται πως σε κάθε περίπτωση χρήσιμη θα είναι η αναδρομή στο "Λεξικό του γλωσσικού ιδιώματος της Σάμου" (6ος και 7ος τόμ. των "ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ" του Ν. Δημητρίου).

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 

α) Διευκόλυνση πρόσβασης

Ως προς το πρώτο μέρος του βιβλίου, που αφορά στο "ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ" των Λ.Σ. του Ν. Δημητρίου, εφαρμόστηκαν περίπου τα παρακάτω διευκολυντικά της πρόσβασης:

Συνήθως σε παρένθεση αναγράφεται και ο νεοελληνικός τύπος του λήμματος, για διευκόλυνση του ερευνητή, ιδίως όταν η "παραμόρφωση" στον ιδιωματικό τύπο είναι μεγάλη. Όταν το λήμμα είναι στο νεοελληνικό τύπο και στην παρένθεση αναγράφεται και στον ιδιωματικό τύπο, σημαίνει πως στις παραπομπές χρειάζεται να αναζητηθεί και στους δυο τύπους.

Ο αριθμητικός δείκτης, που μερικές φορές είναι δίπλα στον αριθμό της σελίδας, στις παραπομπές, σημαίνει είτε συγκεκριμένη αρίθμηση που υπάρχει στην αντίστοιχη σελίδα παραπομπής, είτε (κάποτε) κάποια άλλη σημαντική διάκριση (π.χ. παύλα, παράγραφο κ.λπ.) που εύκολα θα την αντιληφθεί και θα την αναζητήσει ο ερευνητής.

Γενικά, οι λέξεις και φράσεις που τυχόν βρίσκονται πριν απ' την παραπομπή στον αντίστοιχο αριθμό σελίδας και τόμου, είναι διευκρινιστικές της εννοίας του λήμματος. Εκείνες που ακολουθούν τον αριθμό σελίδας και τόμου είναι διευκολυντικές στην αναζήτηση του λήμματος της παραπομπής σε τμήμα και όχι σε ολόκληρη τη σελίδα ή όταν το λήμμα είναι σε μορφή ρηματικού τύπου ενώ στο Ευρετήριο βρίσκεται σε μορφή επιθέτου. Παρακάτω παραθέτουμε ενδεικτικά παραδείγματα:

Στο κεφάλαιο 1/1α-"Τραγούδια-Δίστιχα", για το λήμμα φεγγάρι καινούριο: στίχοι 1: 273₍₉₎, 559, η λέξη "στίχοι", πριν απ' τον τόμο και τη σελίδα παραπομπής, διευκρινίζει ότι πρόκειται περί "στίχων" που αφορούν στο καινούριο φεγγάρι. Ο δείκτης ₍₉₎ της σελ. 273 διευκολύνει τον ερευνητή να αναζητήσει στον αντίστοιχο αριθμό παραγράφου και όχι να ψάξει σ' ολόκληρη τη σελίδα.

Στο κεφάλαιο 1/1δ- "Παροιμίες", στις παραπομπές (που αφορούν στον 5ο τόμο) ακολουθήθηκε, για κάθε λήμμα γενικά, η σειρά: (α) έννοια συμπληρωματική της εννοίας του λήμματος, (β) τόμος, σελίδα, (γ) λέξη και αριθμός, διευκολυντικά της ανεύρεσης της ζητούμενης παροιμίας. Όταν η παραπομπή αναφέρεται σε ομάδα παροιμιών σε τόμο πλην του 5ου, τότε ο αριθμός αφορά στη σειρά κατά την οποία είναι καταγραμμένες, στην αντίστοιχη σελίδα, οι παροιμίες. Π.χ.: για το λήμμα αδιαφορία: ..../ για έκβαση υπόθεσης 5: 48 βαφτίζου₍₁₎, 104 κλαίου₍₁₎, 174 πίκρα₍₂₎ /....η παραπομπή σημαίνει ότι η ένοια αδιαφορία για έκβαση υπόθεσης, βρίσκεται: (α) στον τόμο 5, σελ. 48 λ. βαφτίζου (η οποία διακρίνεται στη σελίδα) και στην παράγρ. 1 της λέξης αυτής, (β) στη σελ. 104 του ίδιου τόμου, στη λ. κλαίου, στην παράγραφο 1, και (γ) στη σελ. 174 του ίδιου τόμου, στη λ. πίκρα, παράγρ. 2. Η παραπομπή 4: 189₍₂₎ -190, σημαίνει ότι η ζητούμενη παροιμία είναι η δεύτερη στη σελίδα 189 αλλά συνεχίζεται και στη σελίδα 190.

Στο κεφάλαιο 1/ε- "Ευχές - Κατάρες", για το λήμμα θάνατος, η παραπομπή 1: 484_(6.12.3) σημαίνει ότι η αντίστοιχη κατάρα θα αναζητηθεί στη σελ. 484 παράγρ. (6.12.13). Στο ίδιο κεφάλαιο, για το λήμμα ποιμενική, η παραπομπή 209_(2.16) - 210 σημαίναι ότι η αντίστοιχη κατάρα θα αναζητηθεί στην παράγρ. (2.16) της σελ. 209, αλλά στη σελ. 210.

Στο κεφάλαιο 6 "Πράγματα - Λέξεις" και για το λήμμα ξεκα-ζάνιασμα: σούμα 2: 38, 53 ξικαζανιάζου. Η προ της παραπομπής λέξη,"σούμα", δηλώνει ότι πρόκειται περί ξεκαζανιάσματος σούμας και όχι άλλου τινός. Η μετά την παραπομπή λέξη ξικαζανιάζου (πάντα γράφεται με πλάγια), σημαίνει ότι το λήμμα θα αναζητηθεί στο ρηματικό του τύπο και όχι σαν επίθετο.

Οι πλάγιες μπάρες (/) μπαίνουν για να χωρίσουν τις παραπομπές σε ομάδες με διαφορετική έννοια. Π.χ. στην ομάδα "Πράγματα - Λέξεις", για το λήμμα "αγροφύλακας", μπορούν να επιλεγούν: διοίκηση κοινότητας / αμοιβή / βοσκές - ζημιές. Στην ομάδα "Παροιμίες", για το λήμμα "αδυναμία", μπορεί να επιλεγεί: εξόφλησης χρήματος / χαρακτηρισμού πραγμάτων.... κ.λπ. Εδώ το λήμμα"αδυναμία" προτάσσεται πάντοτε των φράσεων που περιέχονται στις μπάρες. Έτσι ο ερευνητής θα επιλέξει, ενδεχομένως, την ομάδα που αφορά στην έρευνά του. Η μέσα στην αγκύλη λέξη είναι διευκολυντική στην εξεύρεση της παροιμίας.

Ως προς το δεύτερο μέρος του βιβλίου που αφορά στο ΣΥΜ-ΠΛΗΡΩΜΑ στο Λεξικό του Σαμιώτικου Γλωσσικού Ιδιώματος (του Νικ. Δημητρίου), εφαρμόστηκαν τα παρακάτω:

1- Τα ΝΕΑ ΛΗΜΜΑΤΑ, γράφτηκαν όπως στο Λεξικό (6ος και 7ος τόμ. των Λαογραφικών)

2- Οι ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ - ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ, γράφτηκαν επίσης όπως παραπάνω. Το κείμενο που ακολουθεί κάθε λήμμα πρέπει να θεωρηθεί σαν προσθήκη στο τέλος του αντιστοίχου λήμματος του "Λεξικού". Γι αυτό και η προσθήκη αρχίζει με μια κάθετη μπάρα (|), όπως και στο "Λεξικό".

β) Λεξικογράφηση

Επαναλαμβάνουμε, περίπου, όσα έχουν γραφτεί στον έκτο τόμο των ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ του Ν. Δημητρίου σχετικά με την κατάταξη των λημμάτων: Τα λατινικά γράμματα b, g, και d, δεν αντιστοιχήθηκαν με τα ανάλογα γράμματα (β, γ, και δ) του ελληνικού αλφαβήτου, γιατί δεν θεωρήθηκαν σαν γράμματα αλλά σαν "φωνές", σαν φθογγολογικά σύμβολα για τη σωστή (όσο γίνεται) απόδοση της μη έρρινης προφοράς των συμπλεγμάτων μπ, γκ (γγ) και ντ, απ' τα οποία αρχίζει η λέξη. Έτσι π.χ. οι λέξεις «bακάl'ς, dριl'κώνου», θα αναζητηθούν σαν λέξεις «μπακάl'ς, ντριl'κώνου». Θα ήταν απαράδεκτο, να έπρεπε να τις αναζητήσουμε σαν λέξεις «βακάl'ς, δριl'κώνου».

Το g, που άλλοτε σημαίνει γγ και άλλοτε γκ, έχει ταξινομηθεί όπως αν ήταν γγ ή γκ

Σημειώνουμε ότι για να υπάρχει διάκριση μεταξύ του ελληνικού και του λατινικού βήτα κεφαλαίου, για μεν το ελληνικό διατηρήθηκε το "Β" της κανονικής γραμματοσειράς, για δε το λατινικό χρησιμοποιείται ο τύπος "B"

γ) Σχετικά με την προφορά

Χρησιμοποιήθηκαν, σημειολογικά, τα εξής:

Τα γράμματα b, d, g του λατινικού αλφαβήτου, για να αποδοθεί, όπου πρέπει, η προφορά των συμπλεγμάτων μπ, ντ, γκ(γγ).

Π.χ.: b «bάλουμα» (μπάλωμα), «έbασ'» (έμπαση)

d «dαμάρ'» (νταμάρι), «άdρας» (άντρας)

g «gαρίζου» (γκαρίζω), «αgουνός» (εγγονός)

Το σημάδι (ˆ) για την ουρανική προφορά των γραμμάτων γ,κ,λ,ν,χ και του φθόγγου g (γκ, γγ). Συνήθως αυτό γίνεται όταν μετά από τα γράμματα αυτά έχει εκπέσει ένα από τα φωνήεντα ι, η, υ ή τις διφθόγγους ει, οι (που έχουν όλα τη φωνή ι)

Π.χ.: f «f'νάτ'», όπως στις λέξεις γινάτι, γίδα

j «j'μάμι», όπως στις λέξεις κοιμάμαι, κείμενο

l «καl'μέρα», όπως στις λέξεις λιανίζω, λιώνω

n «κάn'», όπως στις λέξεις νοιάζομαι, νιαουρίζω

w «απόw'μα», όπως στις λέξεις απόχυμα, έχει

e «ανάe'», όπως στις λέξεις γκέτο ή το αγγλικό get

Το σημάδι (‚) για την υπερωική προφορά των γραμμάτων λ,ν. Συνήθως αυτό γίνεται όταν, μετά από τα λ, ν, η φωνή ε (ε ή αι) έχει μετατραπεί σε φωνή ι αλλά τα λ, ν διατηρούν την προ της μετατροπής προφορά.

Π.χ.: m «πόmιμους», όπως στις λέξεις πόλεμος, λόγος

q «άqιμους», όπως στις λέξεις άνεμος, νέος

Ακόμα, το σημάδι (‚) της υπερωικής προφοράς μπαίνει, σε ειδικές περιπτώσεις, και στα γράμματα κ και χ

Π.χ.: k «k'λιά», όπως στη λέξη κάνω (κοιλιά, λέγεται και j'λιά», με το j όπως στο κοιμάμαι)

x «ψάxειn'», «τέxηn'» (ψάχνει, τέχνη)

Εδώ το χ διατηρεί την προφορά που είχε πριν την παραμόρφωση των αντιστοίχων λέξεων, Ακόμα, χαρακτηριστικά, αναφέρουμε τη λέξη «k'jιά» (κουκιά), όπου το πρώτο κ είναι ουρανικό μα το δεύτερο υπερωικό.

Όταν, από ορθογραφική επιταγή, υπάρχει διπλό γράμμα με τα σύμφωνα κ, λ, ν, τότε τα παραπάνω σημάδια μπαίνουν και στα δυο σύμφωνα, χωρίς αυτό να έχει άλλη σημασία στην προφορά τους. Θα προφερθούν σαν ένα σύμφωνο (π.χ.: «Γιάnn'ς», «κόjj'νους)

Μερικές λέξεις στις οποίες θα συναντήσουμε διπλά σύμφωνα, που όμως αυτό δεν προέρχεται από ορθογραφική επιταγή αλλά από απαλειφή ενδιάμεσου φωνήεντος, τότε τα σύμφωνα αυτά πρέπει να προφερθούν με σαφή διαχωρισμό. Βέβαια, η προφορά, γίνεται χωρίς ξεχωριστή διακοπή της φωνής μας. Απλώς στεκόμαστε δυο χρόνους προφέροντας το σύμφωνο. Σ' αυτή την περίπτωση βάζουμε μια απόστροφο ανάμεσα στα δυο όμοια γράμματα, για να τονιστεί η χωριστή (διπλή) προφορά τους.

Π.χ.: «κάq'qι» (κανουνε), «ν'ν'ός» (νουνός), «λ'λάς» (λουλάς), «να πιράσ'ς» (να περάσεις), «k'jιά» (κουκιά), «απάτ'τ'» (απάτητη)

Όπου, με την απαλειφή ενδιάμεσου φωνήεντος, συμπίπτουν τα σύμφωνα τ, σ, θα προφέρονται χωριστά, με τον ίδιο τρόπο που περιγράφτηκε παραπάνω για τα όμοια σύμφωνα.

Π.χ. «πιλάτ'ς» (πελάτης), «πιλάτ'σσα» (πελάτισσα).

Εδώ, εξαιρείται το άρθρο ο, η, το και η αντωνυμία μου, σου, του, που συνήθως στη γενική (ενικού και πληθυντικού) βάζουμε μεν την απόστροφο για να δηλωθεί η απαλειφή του φωνήεντος, αλλά η προφορά του τσ δεν είναι πια χωριστή (όπως παραπάνω) αλλά το τσ ακούγεται σαν σύμπλεγμα, όπως στις λέξεις τσοπάνης, ατσίδας, άτσαλος κ.λπ.

Π.χ.: «τ'ς αθρώπ'» (τους ανθρώπους)

«τ'ς f'ναίκας» ή «τ'σι f'ναίκας» (της γυναίκας)

«τ'ς πιδιούqις» (των παιδιών)

«θ'κό τ'ς» (δικό της ή δικό τους)

Για περισσότερα παραδείγματα πάνω στην προφορά, παραπέμπουμε στον 6ο τόμο των ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ του Ν. Δημητρίου, σελ. 33 έως 36

ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ

 

ΣΤΑΜ. = Σταματιάδης Επαμεινώνδας.....

ΜΕΛΙΤ. = Μελιτοπούλου, Τουρκοελληνικόν Λεξικόν......

. κ.λπ. (Θα μπούν όλες οι Βραχυγραφίες, σε μια ή δυο σελίδες)

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΝΤΕΧΝΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΛΟΓΟΣ (Βλ. και κεφάλαιο πέμπτο, ΧΟΡΟΙ)

1α- ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ - ΔΙΣΤΙΧΑ

Αϊ-Βασίλης: παιδικά κάλαντα 1: 283₍₄₄₎

Αϊ-Q'κουλουβάρβαρα: 1: 271₍₃₎

Αϊ-Φιλίππου: στίχοι-προλήψεις 1: 565₍₂₉₎

αμανές: 1: 152

αμπελοκουτσούρα (αμπέλι): στίχοι 2: 44

Αποκριές: στίχοι 1: 458. Βλ. βωμολοχικά

βάγια στρώστε: τραγούδια 1: 149-150. 4: 26

Βαΐων: τραγουδιστά ποιήματα 1: 271₍₄₎,363, 466

βάσανα ή Καρλουβασίτ'κους: δίστιχο 1: 148

βλάχα: τραγούδια 1: 153

βόδια: τραγουδιστά ποιήματα 1: 272₍₆₎

βροχή: τραγουδιστά ποιήματα 1: 271₍₂₎

βωμολοχικά: τραγούδια αποκριάτικα 1: 462, 463

γάμος: τραγούδια 1: 414 έως 419, 420 οι κότις

γαμπρού - νύφης: τραγούδια 1: 409, 410, 415, 416

γερανοί: τραγουδιστά ποιήματα 1: 271₍₅₎,272_(σημ.)

δασκάλα: τραγούδια 4: 27

διάφορα παιδικά τραγουδιστά ποιήματα: 1: 141, 274 έως 283

δόντια καινούρια: τραγουδιστά ποιήματα 1: 280

δόντια ωραία: δίστιχο 3: 310

ερωτικά δίστιχα: 3: 329

εύρεση χαμένου αντικειμένου: τραγουδιστά ποιήματα 1: 273₍₁₁₎

ευχές - παρακάλια: τραγούδια του γάμου 1: 417

θάνατος: στίχοι 1: 484

θάνατος της Ευγενούλας: ρίμες 3: 209

θάνατος του ναύτη: ρίμες 3: 208, 209

θαύμα τ' Αϊ-Γιάnn': ρίμες 3: 210, 211

κακοποίηση: στίχοι 3: 314 παΐδ'

κάλαdρα: Μαραθουκαbίτ'κους 1: 448₍₁₎,449 / Μάκρης 1: 450_(2,3) / προσχολικά 1: 451₍₄₎,453₍₂₎ / σχολικά 1: 451₍₅₎,452₍₁₎ / σχολαρχείου 1: 453₍₃₎ / Βουρλιώτες 1: 455₍₄₎

καl'κάτζαρους: τραγουδιστά ποιήματα 1: 286

Καρλουβασίτ'κους: βλ. τα βάσανα

κάστανο-κρασί, καρύδι-μέλι: δίστιχο 1: 36

καταβοδώματα: δίστιχο 1: 240

κάτω στο γιαλό: τραγούδια 4: 27

κλάσιμο: τραγουδιστά ποιήματα 1: 273₍₁₀₎

Κλήδονας: ξορκισμοί 1: 478 / άνοιγμα 1: 480 / σημάδια 1: 481 / σκωπτικά 1: 482

κόλλυβα Αγ. Θεοδώρων: στίχοι 1: 464

Κοπασικά: ρίμες 3: 204

κορμί: στίχοι 3: 313 κουρμός

κουκιά: στίχοι 1: 116

κουμπάρων τραγούδια: του γάμου 1: 417

κούνιας: τραγουδιστά ποιήματα 1: 278₍₂₆₎

κουdραbατζήδις (λαθρέμποροι): ρίμες 3: 208

κουρούνα - κόρακας: τραγουδιστά ποιήματα 1: 271₍₅₎-272

κρασί: στίχοι 2: 44

κρύο - συννεφιά: τραγουδιστά ποιήματα 1: 271₍₁₎

λυγαριά: στίχοι 1: 543₍₂₁₎

μάγουλα: στίχοι 3: 307 μάγ'λου

Μαρουδιώ: τραγούδια 4: 27

με τα μάγια που σκορπά: τραγούδια 1: 150 πηδηχτός

μελαχρινό: τραγούδια 4: 27

μέση: στίχοι 3: 313 κουρμός

Μικράς Ασίας: στίχοι 1: 30

μοιρολόγια: 1: 494 έως 499 / εκφορά 1: 496₍₂₎ / κηδεία 1: 494 έως 496 / τελευταίος ασπασμός 1: 497₍₃₎ / ταφή-καλημέρισμα 1: 497₍₄₎-498-499 / ανακομιδή 1: 499

Μυτιληνιά: ρίμες 3: 204, 205, 206

νεράιδες (αqιράδις): στίχοι 1: 536

νύφης - γαμπρού διάλογος: τραγούδια του γάμου 1: 418, 419

νύφης τραγούδια: χτένισμα στόλισμα 1: 406_(1,2,3) / παινέματα 1: 415, 416

ξενιτιάς: τραγούδια 1: 169 έως 172

ξυλοκόπημα, κακοποίηση: στίχοι 3: 314 παΐδ'

όμορφη κόρη: ρίμες 3: 209, 210

παιχνίδια: τραγουδιστά ποιήματα 1: 263, 264, 289, 290, 291, 292, 293, 298, 305, 306, 307, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 318, 322, 326, 327, 350

παλιά αγάπη: τραγούδια (Φουτνιώ) 1: 395

παράγαμπρου - παράνυφης: τραγούδια του γάμου 1: 418

παραινέσεις: τραγούδια του γάμου 1: 417

παραμυθιού μοιρολόι: στίχοι 1: 37, 38, 39

παραμύθι - παιχνίδι: τραγουδιστά ποιήματα 1: 287

Πάσχα - κούνιες: τραγούδια κούνιας 1: 475

πεισματικά: τραγούδια 1: 163 έως 166

πέρδικα - σκάλαθρος: στίχοι 1: 544₍₁₂₎

Πλατανιώτικο νερό: τραγούδια 1: 149

πουταμός ή τζάqι μ' πουταμέ μ': τραγούδια 1: 148. 4: 27

πυρπόληση τουρκικής ναυαρχίδας στο στενό Μυκάλης: ρίμες 3: 206, 207

ρίμες: ρίμες 3: 204 έως 211

σαλίγκαρος: τραγουδιστά ποιήματα 1: 272₍₇₎

σαμιώτικη σημαία: τραγούδια 3: 213

σαμιώτικος σκοπός (μέλος): τραγούδια 4: 26, 27

σκόρδο - κρεμμύδι - καρδιά: στίχοι 1: 120

σκωπτικά: στίχοι 1: 29, 30. 3: 305 μύτ', 327 κουλουμέρια

στήθος: 3: 312 ιλιές

στόλισμα στεφάνων: τραγούδια του γάμου 1: 406-407

στον ερχομό του ελληνικού στόλου: τραγούδια 3: 212, 213

συμπεθέρων τραγούδια: τραγούδια του γάμου 1: 418

Σωκράτης - Βλιάμος: ρίμες 3: 207

ταχτάρισμα: τραγουδιστά ποιήματα 1: 261-262

Τετάρτη, Παρασκευή, Κυριακή: στίχοι 1: 564₍₁₈₎

τζάqι μ' πουταμέ μ': βλ. ου πουταμός

τραγούδια διάφορα: 1: 147

τραγούδια της Ένωσης: τραγούδια 3: 212, 213, 214

τραγουδιστός χορός: 1: 153 έως 163. 4: 27

τρίφτης: δίστιχο 1: 461

τρύγημα: τραγούδια 2: 44

τσακίσματα: χορευτικά 1: 162, 163

τσουπάνους κι ου λύκους: ρίμες 3: 210

φεγγάρι καινούριο: στίχοι 1: 273₍₉₎,559

Φώτα: κάλαντα παιδικά 1: 283₍₄₅₎

χαβάδες (σκοποί): τραγούδια 4: 27

χαιρετισμός στην ελεύθερη Σάμο: τραγούδια 3: 212

χελιδόνι: ποιήματα 1: 272₍₈₎

χορού: δίστιχα 1: 35

Χριστού Πάθη: ποιήματα λατρείας 1: 468 έως 470

Χριστούγεννα: κάλαντα παιδικά 1: 282, 445

ωδή εις την ελευθερίαν: τραγούδια 3: 213, 214

1β- ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ

αγκλιά - κολοκυθιά: 1: 48

αγούδουρο (φρύγανο): 1: 46

αδράχτι: 1: 44

αέρας - πορδή: 1: 44

αλάτι: 1: 47, 48

αλεύρι - σιτάρι - μύλος: 1: 46

ανεμοδούρα: 1: 45, 49. 2: 251

ανεμόμυλος: 1: 48

άνθρωπος: 1: 49

ασβέστης: 2: 337

άσκαυλος (τσαbούνα): 1: 48

άστρα: 1: 562

άστρα - ουρανός: 1: 48

αφτιά - πόδια - ουρά (γαϊδουριού): 1: 46

αχινός: 1: 49

βαρέλι: 1: 47

βάτραχος: 1: 46, 49

βελόνα: 1: 49, 49

γηρατειά: 1: 48

γλώσσα-δάχτυλα-δόντια-πρωκτός: βλ. δάχτυλα-δόντια-γλώσσα-πρωκτός

γουρούνα με γουρουνόπουλα: 1: 48

δάχτυλα-δόντια-γλώσσα-πρωκτός: 1: 48

δάχτυλο με δαχτυλίδι: 1: 47

δερμάτι γιδιού: 1: 47

δερμάτι με κρασί ή ξίδι: 1: 50

δισάκι (δ'σάj'): 2: 273

δίχτυα: 1: 49

δόντια-γλώσσα-πρωκτός-δάχτυλα: βλ. δάχτυλα-δόντια-γλώσσα-πρωκτός

δρόμος: 1: 45, 47

ελιά: 1: 47

ελιάς ονοματολογία (καρπού και δέντρου): 2: 141

έτος - μήνες: 1: 45

έτος - μήνες - μέρες: 1: 47

ζυγαριά κρεμαστή χεριού: 1: 46

ζύμωμα: 1: 44

ήλιος: 1: 558

καζάνι αποστακτήρα σούμας: 1: 46

καλάμι: 1: 46, 48

καλάμια ή σκαντζόχοιρος: 1: 49

καλαμπόκι ή ρόιδο: 1: 49

καμήλα: 1: 49

καμπάνα: 1: 49

καμπάνα ή σαλίγκαρος: 1: 44

καντάρι (στατήρας): 1: 48

καπνός: 1: 46

καπνός - φωτιά - ξύλα: 1: 47

καράβι: 1: 45

καρπούζι: 1: 48

καρύδι: 1: 49

καρφοβελόνα: 1: 48

κάστανο: 1: 45

κατιμάρι: 1: 50

κεραμίδια στέγης: 1: 49

κεράσι: 1: 49

κερί - μέλισσα - μέλι: βλ.  μέλισσα - μέλι - κερί

κεφάλι - μυαλό: 3: 299

κλήμα - σταφύλι - κρασί: 1: 47

κολοκυθιά - αγκλιά: βλ. αγκλιά- κολοκυθιά

κότα: 1: 47

κουβάς και πηγάδι: 1: 50

κουταλιά στο στόμα: 1: 47

κρασί - κλήμα - σταφύλι: βλ. κλήμα - σταφύλι - κρασί

κρασί - λάδι (άντληση): βλ. 1:50

κύμα: 1: 48

λάδι - κρασί: βλ. κρασί - λάδι

λαγούδι (πλήκτρο στοιβαχτηριού): 1: 48

λύχνος: 1: 46

μανίτα: 1: 44, 45

μαξιλάρι - σκαμνί: 1: 45

μαργαριτάρι: 1: 49

μάτι: 1: 46

μέλισσα - μέλι - κερί: 2: 314

μέλισσα: 1: 46

μέρες - μήνες - έτος: βλ. έτος - μήνες - μέρες

μετάληψη: 1: 46

μεταξοσκώληκες: 1: 45, 49, 50

μήνες - έτος: βλ. έτος - μήνες

μήνες - έτος - μέρες: βλ. έτος - μήνες - μέρες

μιτάρια (μ'τάρια): 1: 49. 2: 251

μούρτα: 1: 45

μπάλωμα: 1: 48

μπαμπάκι: 1: 50

μπαμπούρα (bαbούρα, έντομο κουκιών): 1: 44

μπαούλου ξεκλείδωμα: 1: 50. 3: 316 j'λιά₍₃₎

μυαλό - κεφάλι: βλ. κεφάλι - μυαλό

μύλος - σιτάρι - αλεύρι: βλ. αλεύρι - σιτάρι - μύλος

μύξα: 1: 45

μυρμηγκοφωλιά: 1: 48

νερό: 1: 45

νερόμυλος: 1: 47

νους: 1: 46

ξεκλείδωμα μπαούλου: βλ. μπαούλου ξεκλείδωμα

ξύλα - φωτιά - καπνός: βλ. καπνός - φωτιιά - ξύλα

όνομα: 1: 47

οστεοφυλάκιο ή πυρκαγιά: 1: 47

ουρά - πόδια - αφτιά (γαϊδουριού): βλ. αφτιά - πόδια - ουρά (γαϊδουριού)

ουρανός - άστρα: βλ. άστρα - ουρανός

πάνα του φούρνου: 1: 50

πάπλωμα: 1: 45

παπούτσι: 1: 47, 48

Πάσχα - Σαρακοστή: 1: 46

πένα: 1: 49

πεταλίδες: 1: 49

πετεινός: 1: 45

πεύκος: 1: 48

πηγάδι και κουβάς: βλ. κουβάς και πηγάδι

πίτα: 1: 50

πόδια - αφτιά - ουρά (γαϊδουριού): βλ. αφτιά - πόδια - ουρά (γαϊδουριού)

πορδή - αέρας: βλ. αέρας - πορδή

πόρδος (πορδή): 1: 49

πυρκαγιά ή οστεοφυλάκιο: βλ. οστεοφυλάκιο ή πυρκαγιά

ρεβίθι: 1: 45

ρεπάνι: 1: 46

ρόιδο ή καλαμπόκι: βλ. καλαμπόκι ή ρόιδο

ρυάκι: 1: 45

σαλίγκαρος ή καμπάνα: βλ. καμπάνα ή σαλίγκαρος

σαπούνι: 1: 45

Σαρακοστή - Πάσχα: βλ. Πάσχα - Σαρακοστή

σεντουκιού ξεκλείδωμα: 3: 316 j'λιά₍₃₎

σιδεροστιά - τσουκάλα - φωτιά: 1: 49

σιτάρι - αλεύρι - μύλος: βλ. αλεύρι - σιτάρι - μύλος

σιτάρι για άλεσμα: 1: 49

σκαμνί - μαξιλάρι: βλ. μαξιλάρι - σκαμνί

σκαντζόχοιρος ή καλάμια: βλ. καλάμια ή σκαντζόχοιρος

σκάφη με ζυμάρι: 1: 44

σκαφίδι ζυμώματος: 1: 50

σκιά: 1: 48

σκόρδο: 1: 49

σκουλαρίκι: 1: 50

σούμας καζάνι (αποστακτήρα): βλ. καζάνι αποστακτήρα σούμας

σπαράγγι: 1: 45

στατήρας (καντάρι): βλ. καντάρι (στατήρας)

σταφίδα: 1: 46

σταφύλι - κλήμα - κρασί: βλ. κλήμα - σταφύλι - κρασί

σφουγγάρι: 1: 49

σχοινί: 1: 46, 49

τηγάνι: 1: 47

τουφέκι: 1: 46

τσαbούνα (άσκαυλος): βλ. άσκαυλος (τσαbούνα)

τσουκάλα: 1: 47

τσουκάλα - φωτιά - σιδεροστιά: βλ. σιδεροστιά - τσουκάλα - φωτιά

υπόδημα: 1: 49

φαγί - χύτρα: 1: 46

φούρνος: 1: 47, 48

φτυάρι: 1: 46

φωτιά: 1: 49

φωτιά - ξύλα - καπνός: βλ. καπνός - φωτιά - ξύλα

φωτιά - σιδεροστιά - τσουκάλα: βλ. σιδεροστιά - τσουκάλα - φωτιά

χαρτί με γράμματα: 1: 45

χειρόμυλος: 1: 47

χελιδόνι: 1: 45

χελώνα: 1: 45, 48

χρόνος 12 μηνών - 13 φεγγαριών: 1: 46

χύτρα - φαγί: βλ. φαγί - χύτρα

ψείρες: 1: 48

1γ- ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ

(Βλ. και Ομάδα δεύτερη, ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ - ΔΟΞΑΣΙΕΣ - ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ)

αγράμματους παπάς: 3: 216

αmιπού κι ου γάιδαρους: 3: 215

ανέκδοτα διάφορα: 3: 215 έως 234

απαντήσεις πληρωμένες: 3: 229-230

απάντηση: 3: 227

απλοϊκός κουμπάρος: 3: 231-232

απολογία παρεξηγήσιμη: 3: 230-231

βιλάνια (βελάνια): 3: 222

βιρ, βιρ, του βιρό: 1: 37

γειά σ': 3: 228

γέννηση: 1: 229

γερο-Κλώθος και ο σύντροφός του: 3: 220-221

γερο-Κλώθος και τα Κοκκαριώτικα παιδιά: 3: 221

γερο-Κλώθος και τα φανάρια του Δήμου: 3: 220

γερο-Κλώθου εξυπνάδες: 3: 219-220-221

gάρ'ζμα d' γαϊδάρ': 3: 217

γονάτισμα των ενοριτών: 3: 222-223

διαβολική σύμπτωση: 3: 217

έξυπνος Λεκάτης τσοπάνης: 3: 229

επεισόδιο με το Δεσπότη: 3: 225-226

η πιο μιγάl' ψιφτιά: 1: 41

κ'σό κριθάρ': 3: 232-233-234

λεκάτικο χωρατό: 3: 229-230

λόγος που βράδυνε: 3: 218

μοιρολόι: 1: 485

μοναξιά: 3: 228

μουτζούρωμα του παπά: 3: 222

Bαρbα-Γιώρ'ς κι τα πιθαμένα τ': 3: 230

bιλίτσα: 3: 219-220

Q'κόλας κι οι προυκηρύξεις: 3: 226-227

Παπαβαeιl'νός και οι ενορίτες του: 3: 222

Παπαβαeιl'νός κι ου Δισπότ'ς: 3: 223-224-225

Παπαβαeιl'νού το τέλος: 3: 223

παπάς μάρτυρας: 3: 231

παρτής: 3: 217, 218

ποιος του μιγάλου κουμμάτ': 3: 217

πού πα'αίναqι κι οι δυο τ'ς: 3: 229

σκωπτικοί στίχοι κλήδονα: 1: 482

σπάσιμο της πέτρας: 3: 230

σφάξ'μου: 3: 227

τι τ' όδ'qι για να πάει στη δ'λειά: 3: 229

Τούρκους b' γίn'κι Χριστιανός: 3: 215

φαλακρός δάσκαλος: 3: 227

φιλοφρόνηση: 3: 218

Χαρώdας κι του μ'λάρ': 3: 226

ψευτοάρρωστος: 1: 514

1δ-ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

αβέβαιο: το μέλλον 5: 54 γαϊδούρ'₍₃₎ / το επίκτητο 5: 62 γέρους₍₁₇₎

αβοήθητος: αύξηση δουλειάς 5: 149 νύχτα₍₁₎

αγαθά: πλεονασμός 5: 96 καλά₍₂₎ / τα πολλά δεν βλάπτουν 5: 225 φως₍₁₎

αγάπη: θέλει κόπο και χρήμα 2: 17 / δεν κρύβεται 5: 25 αγάπ'₍₁₎ / γονιών προς παιδιά 5: 25 αγάπ'₍₂₎ / ίδια για όλα τα παιδιά μας 5: 72 δάχτ'λου₍₁₎ / μετά το μάλωμα 5: 132 μαλώνου₍₂₎ / παιδιού προς μάνα 5: 133 μάνα₍₇₎ / παππού και γιαγιάς προς εγγόνια 5: 173 πιδιά₍₃₎

αγαπητά: στους φίλους, αγαπητά και για μας 5: 197 σκύλους₍₂₄₎,197 σ'bέθιρους₍₂₎

αγαπώ: το παιδί, άρα και τον πατέρα του 5: 172 πιδιά₍₄₎ / παθαίνει, αυτό που αγαπούμε περισσότερο 5: 182 πουνώ₍₂₎

Αγία Μαρίνα: ωρίμανση σταφυλιών - σύκων 2: 45 παροιμίες₍₁₂₎

Άγιος - αργία: 1: 36

αγορές φτηνές: είναι ζημιά 5: 222 φτηνό₍₁₎

αγραμματοσύνη: 5: 68 γράμματα, γράφου₍₁₎

αδεξιότητα: 5: 88 Θιός₍₂₀₎

αδέρφια: πάντοτε πονιούνται 5: 29 αδέρφια₍₁₎

άδηλο: το μέλλον των παγιδευμένων 5: 180 πουλιά διάφορα₍₇₎

αδιακρισία: 5: 55 γαϊδούρ'₍₁₁₎, 232 χουριάτ'ς_(1,3)

αδιάκριτοι: 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₃₎, 148 dρέπουμι₍₁₎, 164 παπάς₍₁₀₎, 228 χαρά₍₁₎

αδιάφορη υπόθεση: 5: 100 κασίδ'ς₍₁₎

αδιαφορία: για όλους εκτός του εαυτού μας 2: 119 παροιμίες₍₇₎ / και περιφρόνηση 3: 317 παροιμίες₍₃₎ / για πράγματα που δεν μας βλάπτουν 5: 38 αqιμους₍₂₎ / σε ώρα κινδύνου 5: 41 άρματα₍₂₎ / για έκβαση υπόθεσης 5: 48 βαφτίζου₍₁₎,104 κλαίου₍₁₎,174 πίκρα₍₂₎ / ασυγκινησία 5: 53 βρέw'₍₁₎ / όταν μας συμφέρει 5: 54 γαϊδούρ'₍₇₎ / για τον άλλο 5: 77 έννοια₍₁₎ / γι αυτούς που δε μας πειράζουν 5: 80 ζω₍₂₎ / απειλών 5: 117 κώλους₍₄₎,196 σκύλους₍₂₁₎ / για ότι μας λένε 5: 122 λέ'ου₍₃₎ / για μικροπράγματα 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₂₀₎ / για συμβάν 5: 128 λύπ'₍₁₎ / για ξένες έννοιες 5: 136 μέλλει_(2,3,4),235 χτέn'₍₁₎ / για μικροσκοτούρες 5: 143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₅₎ / για γνώμη ανίδεων 5: 183 πράσου₍₁₎ / για χρέος 5: 234 χρουστώ₍₂₎

αδιέξοδο: 5: 65 gριμνός₍₃₎,146 qιρό₍₂₎,221 φουτιά₍₃₎,222 φτύνου₍₃₎

αδικία: ειρωνικά 5: 50 βόιδ'₍₁₎ / θεληματική 5: 212 τύφλα₍₂₎

άδικος, -η: καταλογισμός σφάλματος 2: 119 παροιμίες ₍₃₎ / συκοφαντία (ειρωνικά) 5: 25 αβανιά₍₁₎ / απόφαση 5: 104 κλάνου₍₅₎ / διανομή αγαθών 5: 203 σ'χουρώ₍₁₎ / διαμαρτυρία 5: 220 φουνάζου₍₁₎

αδιόρθωτοι: 5: 63 Γιάnn'ς₍₃₎

αδυναμία: εξόφλησης χρέους 2: 119 παροιμίες₍₁₎ / χαρακτηρισμού πραγμάτων 5: 60 γένια₍₁₎ / αντίστασης 5: 63 γίδα₍₅₎ / αναστρεψιμότητας 5: 64 γίνουμι₍₂₎ / απαλλαγής από δυσχέρεια 5: 105 κλέβου₍₅₎

αδύνατα: θα γίνουν δυνατά (ειρωνικά) 5: 142 μύγα ₍₂₎ / να συμβούν 5: 196 σκύλους₍₁₇₎,197 σ'bέθιρους₍₁₎

αδύνατος: να μην τα βάζει με δυνατούς 5: 44 αυγό₍₂₎,70 γυάλινου₍₁₎,210 τσακάl'₍₃₎ / πρώτος στους αδύνατους, παρά τελευταίος στους ισχυρούς 5: 141 bουτ'κός₍₂₎ / έχει κι αυτός τη δύναμή του 5: 144 μυρμήe'₍₁₎ / είναι το θύμα 5: 196 σκύλους₍₁₆₎ / προτιμότερο να μας αδικεί ο δυνατός, παρά ο αδύνατος 5: 210 τσακάl'₍₂₎

αθώος: 5: 154 ξιραίνου₍₂₎,158 ουρανός₍₃₎,202 σύqqιφου₍₁₎

αθωότητα: 5: 84 ήλιους₍₁₅₎,120 λάδ'₍₃₎

αίσθημα: συγκράτηση 5: 25 αγαπώ₍₁₎

αιτιολόγηση: των πάντων 5: 45 αφουρμή₍₂₎

ακάθαρτος, -η: ειρωνικά 5: 111 κότα₍₁₃₎ / που παριστάνει την καθαρή 5: 167 παστρικός₍₁₎ / κακοντυμένος 5: 189 ρούχα₍₁₎ / 5: 227 χαίρουμι₍₁₎

άκαιρη: αγάπη 5: 26 αγαπώ₍₆₎ / υπόθεση 5: 62 γέρους₍₁₅₎

ακαιρία: 5: 51 βόιδ'₍₁₄₎, 53 βρέw'₍₅₎, 85 θάλασσα₍₇₎, 95 καίου₍₁₎, 110 κόρακας, κουρούνα₍₇₎, 120 λαγός₍₉₎, 224 φυτρώνου₍₁₎

ακαταστασία: 5: 33 αλλάζου₍₂₎,166 παπί₍₁₎

ακατηγόρητος: δεν είναι κανένας 5: 206 τζάj'₍₁₎

άκου πολύ και μίλα λίγο: 5: 178 π'λώ₍₁₎

ακριβό - φτηνό: 5: 30 ακριβό₍₄₎

ακριβοδίκαιος: 5: 30 ακριβό₍₁₎        

ακριβοθώρητο: γίνεται επιθυμητό 5: 137 μήλου₍₃₎

ακρισία: 5: 152 ξέρου_(2,4,11),154 ξιχουρίζου ₍₁₎

αλαζονεία: 5: 181 πουλυτιdώνουμι₍₁₎

αλαφροΐσκιωτοι: 5: 84 ήλιους₍₈₎

αλήθεια: συνήθως δεν ανταμείβεται σωστά 5: 31 αλήθεια_(1,2,6) / δεν κρύβεται 5: 31 αλήθεια_(3,8) / είναι πικρή 5: 32 αλήθεια₍₄₎ / ταύτιση με το καλό 5: 32 αλήθεια₍₅₎

αλλαγή: φαινομενική 5: 33 αλλάζου_(1,2) / επαγγέλματος 5: 134 μάστουρας₍₁₎ / γνώμης 5: 166 παράς₍₁₎

αλληλοβοήθεια: 5: 48 βαστώ₍₁₎, 65 gριμνός₍₁₎, 169 πέτρα₍₅₎, 219 φ'λά'ου₍₄₎, 230 χέρ'₍₂₎, 235 χτινίζου₍₁₎

αλληλοϋποστήριξη: ομοίων 3: 303 παροιμίες₍₁₎

αλληλουχία: λόγων 5: 102 κ'βέdα₍₂₎ / αναθέσεων εντολής 5: 196 σκύλους₍₁₁₎

άλλο το ένα, άλλο το άλλο: και τα δυο χρειαζούμενα 5: 194 σκοινί₍₂₎

αλόγιστα έξοδα: 5: 28 αγουράζου₍₁₎

αλόγιστη καλοπέραση: 5: 209 τρώ'ου₍₆₎

αμαρτίες γονιών: 5: 68 γουνιός₍₃₎

αμαρτωλός: 5: 34 αμαρτία₍₂₎

αμέλεια, απροσεξία: 5: 105 κλέβου₍₂₎

αμεροληψία: 5: 107 κ'bάρους₍₁₎,198 σούβλα₍₁₎

αμεσότητα: 5: 54 γαϊδούρ'₍₄₎

αμηχανία: 5: 113 κουbιά₍₁₎,114 κουπιά₍₁₎,201 στραβός₍₁₎

αμοιβή: χωρίς ικανοποιητική απόδοση 5: 69 γρόσα₍₂₎ / δουλευτή 5: 89 θιρίζου₍₂₎ / εργάτη 5: 91 ιργάτ'ς_(2,3) / εργασίας 5: 165 παπάς₍₂₆₎,166 παράς₍₄₎

αμπέλι: κατάλληλο έδαφος 2: 16 / γρήγορη απόδοση 2: 135 / ειδικότητα για κάθε δουλειά 2: 313

αμπελουργός: 2: 45, 46

άμυαλος: που κοπιάζει χωρίς νόημα 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₂₁₎ / αδιόρθωτος 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₂₃₎ / σπαταλάει χωρίς νόημα 5: 127 λουλός, λουλάδα₍₂₅₎ / κάνει διπλό κόπο 5: 127 λουλός, λουλάδα₍₂₆₎ / ενεργεί χωρίς σκέψη 5: 208 τριλός₍₅₎

αμφισβήτηση: μαρτυρίας 5: 164 παπάς₍₁₆₎ / αξίας 5: 206 τιχνίτ'ς₍₁₎

αναβολή: 5: 138 μιλέτ'μα₍₁₎

ανάγκη: αδιαφορώ αν την έχουν κι άλλοι 5: 35 ανάe'₍₁₎ / ρυθμιστής απόδοσης 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₉₎,116 κυνηγώ, κυνήf', κυνηγός₍₁₎ / νικάει τη λογική 5: 108 κόβου₍₃₎

αναγνώριση ανθρώπου: 5: 36 άνθρουπους₍₁₎

ανάθεση δουλειάς σε ανίκανο: 5: 117 κώλους₍₅₎

αναισθησία: 5: 174 πιθιρά₍₁₎

ανακάτεμα σε αλλότριες υποθέσεις: 1: 246. 5: 121 λείπου₍₄₎,122 λέ'ου₍₂₎

ανάκρισης τρόπος: 5: 122 λέ'ου₍₁₎

ανάληψη έργων πέραν των γνώσεών μας: 5: 59 γδέρνου₍₁₎

αναλογία: πράξεων - αποτελέσματος 5: 64 γίνουμι₍₁₎ / ικανότητας κοινωνίας και αρχών 5: 165παπάς ₍₂₁₎

αναξιόπιστος μάρτυρας: 5: 189 ρουτάου₍₂₎

ανάξιος: που γίνεται ηγέτης 5: 99 καπιτάνιους₍₃₎ / σε αταίριαστη θέση 5: 101 κασίδ'ς₍₃₎

ανάξιων πραγμάτων θαυμασμός: 5: 85 θάμασμα₍₁₎

αναπάντεχα καλό αποτέλεσμα: 5: 201 στραβός ₍₄₎

αναποδιασμένος: 5: 191 σακί₍₁₎

αναποδιές: 5: 75 δόdια₍₂₎,110 κόσμους₍₂₎

ανάποδοι, ασυνεννόητοι: 5: 122 λέ'ου₍₄₎

αναποφάσιστοι: 5: 231 χίl'₍₂₎

αναπόφευκτο, ολοφάνερο: 5: 83 ήλιους₍₄₎

ανάπτυξη σπαρτού: 2: 93 παροιμίες₍₁₎

ανάστημα μικρό: ξεγέλασμα ηλικίας 5: 55 γαϊδούρ'₍₁₆₎

αναστρεψιμότητας αδυναμία  5: 64 γίνουμι₍₂₎

ανέκκλητο αποτέλεσμα: 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₎

ανέλπιστο συμβάν: 5: 119 λαγός₍₁₎

ανέμου πρόβλεψη: 1: 557_(4,8),569₍₁₂₎

ανεξαρτησία: έστω και με στέρηση 5: 223 φτώχεια₍₄₎

ανεξιχνίαστη η ψυχή του ανθρώπου: 5: 37 άνθρουπους₍₁₀₎

ανεπαρκή εφόδια: 5: 162 παn'γύρ'_(1,2,3)

ανεπίδεκτος μάθησης: 5: 64 γιμιτζής₍₁₎

ανεργία και οκνηρία: πάνε μαζί 5: 37 άνθρουπους₍₁₃₎

ανέσεις: 5: 107 κ'μούλια₍₂₎

ανήλιαγο μέρος: 5: 84 ήλιους ₍₁₃₎

ανθρώπινα: αλλάζουν συνεχώς 5: 193 σιχλί₍₁₎

ανθρώπινη υποστήριξη: απαραίτητη για προκοπή 5: 87 Θιός₍₅₎

άνθρωπος: χαρακτηρίζεται απ' τα έργα του 5: 30 ακούου₍₄₎ / αναγνώριση 5: 36 άνθρουπους₍₁₎ / ιδιομορφία 5: 37 άνθρουπους₍₅₎ / ανεξιχνίαστη η ψυχή του 5: 37 άνθρουπους₍₁₀₎ / ο υγιής πρέπει να δραστηριοποιείται 5: 59 γειά₍₂₎ / γεννιέται δεν γίνεται 5: 61 γέρους_(9,13) / "σημειωμένος" 5: 87 Θιός₍₁₅₎ / κανένα όφελος από ενδεή 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₈₎ / δεμένοι πάντα μαζί 5: 134 Μαριά₍₁₎ / η εξουσία τον φανερώνει 5: 142 μυαλό₍₁₎ / περιφρονημένος απαίδευτος (ειρωνεία) 5: 189 ρουτάου₍₁₎ / όλα είναι ανεκτά για τον καλό 5: 197 σκύλους₍₂₆₎ / το έργο τον αναδεικνύει 5: 207₍₁₎ Τούρκους

ανίκανοι: εκ φύσεως 3: 297 κιφάl'-298 / είναι τα θύματα 5: 196 σκύλους₍₁₆₎ / κρίνουν 5: 212 τυφλός₍₁₎ / με μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους 5: 238 ψείρα₍₁₎ / περιφρόνηση 5: 220 φουβάμι₍₁₎

ανικανότητα: βράβευση 5: 50 βλίτου₍₁₎ / για μικρά, πόσο μάλλον για μεγάλα! 5: 50 β'νό₍₅₎ / συνεργασίας 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₅₎ / διαχωρισμού καλού από το κακό 5: 104 κλάνου ₄₎

ανισότητα: 5: 193 σκάζου₍₁₎, 203 σ'χουρώ₍₁₎

ανίσχυροι: δεν μπορεί να μη σέβονται τους ισχυρούς 5: 185 προυσj'νώ₍₂₎

ανοησία: 5: 136 μέl'σσα, μιλήσσ'₍₄₎ / η ανάληψη βαρών για πράγματα προσφερόμενα δωρεάν 5: 182 πουρεύουμι₍₁₎

ανόητη: λύση 5: 108 κόβου₍₂₎ / η ανάληψη μεγάλης ευθύνης 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₃₎ / ελπίδα 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₄₎,208 τριλός₍₆₎

ανόητος: που δίνει συμβουλές 5: 69 γ'ρούn'₍₆₎ / προσπαθεί μάταια 5: 83 ήλιους₍₃₎ / ανταλλάσσει πολύτιμα με τιποτένια 5: 84 ήλιους₍₁₁₎ / απερίσκεπτα λόγια 5: 118 κώλους₍₆₎ / ενεργεί άκαιρα 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₅₎ / πάντα είναι θύμα 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₂₁₎ / ή ανήλικος, είναι το ίδιο 5: 141 bουbή₍₁₎ / 5: 142 μυαλό_(2,3,4,5,6),147 νους₍₂₎,164₍₇₎ παπάς / ρέμπελος 5: 207 τράκα₍₁₎

ανοχή: ασήμων, για αποφυγή πονηρών 5: 33 αmιπού₍₁₎ / κακού το μεγαλώνει 5: 141 bουτ'κός₍₁₎ / δείχνει μεγάλη 5: 192 Σάμος₍₂₎

ανταγωνισμός: πρόληψη 5: 65 gριμνός₍₂₎ / αποφυγή 5: 195 σκύλους₍₆₎

ανταπόδοση : ίσων 1: 199. 5: 98 κάνου_(1,2,3),232 χουρεύου₍₁₎ / με το παραπάνω 1: 199 / δώρου 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₄₎ / 5: 68 γουn'κά₍₁₎, 101 κατρέφτ'ς₍₁₎,103 κιρνώ₍₁₎ / πράξης κακής 5: 71 δανείζου, -κά₍₂₎ / συνάρτηση χρόνου 5: 103 καιρός₍₄₎ / κακού αντί καλού 5: 166 παράς₍₅₎ / χάρης 5: 228 χάρ'₍₁₎ / υποχρέωση 5: 229 χαρίζου₍₂₎

αντιδικίες: 5: 116 κρίσ'₍₂₎,220 φουβάμι₍₂₎

αντιδραστικοί: 5: 235 χτίζου, χτίστ'ς₍₁₎

αντιμετώπιση: όπως μας αντιμετωπίζουν 5: 193 σιρέτ'ς₍₁₎

αντρόγυνο νέο: λίγες οι σχέσεις με γονείς 5: 162 παdρεύου₍₂₎

ανυδρία: 1: 569₍₃₎

ανυπομονησία: 5: 104 κλαίου₍₃₎

αξία: συμπέρασμα 5: 31 αλάτ'₍₁₎ / ίδια, όπως και να παρουσιαστεί 5: 62 γέρους₍₂₇₎ / γνώσης 5: 67 γνώσ'₍₁₎ / ψεύτικη 5: 93 καβαλίνα₍₁₎ / πάντα αναγνωρίζεται 5: 98 καντούn'₍₂₎, 169 πέτρα₍₇₎ / υπερισχύει του μεγέθους 5: 119 λαγός₍₂₎ / δεν αναδεικνύεται στον τόπο που ζούμε 5: 148 dόπιους₍₁₎ / ευτελής 5: 171 πηλός₍₁₎ / φίλων 5: 196 σκύλους₍₁₄₎ / τιμής 5: 206 τιμή_(2,3)

αξιοσύνη ατελέσφορη: 5: 63 γίδα₍₃₎

αξιώματα: χωρίς αξία δική μας 5: 193 σκαμνί₍₂₎

απάθεια: 5: 65 gουρλώνου₍₁₎

απαίτηση: 5: 49 βλάχους₍₁₎, 86 θέλου₍₂₎ / δικαιωμάτων μας 5: 184 πρόβατου₍₂₎ / παραπλανητική 5: 191 Σαββάτου₍₃₎

απαλλαγή από φροντίδα: 5: 63 Γιάnn'ς₍₂₎

απαραίτητα τα όργανα στο γάμο: 5: 177 πιχνίδια₍₁₎

απαρηγόρητος: 5: 167 παρ'γουριά₍₁₎

απασχόληση: 2: 45 παροιμίες₍₂₎. 5: 98 καdάρ'₍₁₎

απατεώνων συνεργασία: 5: 197 σμίγου₍₁₎

απάτη: 5: 164 παπάς₍₈₎ / δεν πετυχαίνει στον ειδήμονα 5: 175 πιρ'βουλάρ'ς₍₁₎

απειλή: 2: 92 παροιμίες₍₃₎. 5: 121 Λάbρους₍₁₎, 131-132 μαθαίνου_(2,3), 168 π'δώ₍₁₎, 195 σκούζου₍₁₎

άπειρος: ισοδυναμεί με τυφλό 5: 36 ανήξιρους₍₁₎ / καυχησιάρης 5: 134 μάστουρας₍₄₎ / να μην ανακατεύεται σε δουλειές που δε γνωρίζει 5: 152 ξέρου₍₆₎

απελπισία: 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₃₎, 178 πνίγουμι₍₃₎

απερισκεψία: 5: 80 ζ'μώνου₍₁₎,184 πρόβατου₍₁₀₎,119 λαγός₍₄₎,142 bουτ'κός₍₆₎

αποβολή μη φρονίμων: 5: 168 π'δούλια₍₁₎

απόδειξη για κάτι φανερό: 5: 217 φίδ'₍₇₎

απόδοση: τιμής 5: 40 απουβραδίς₍₁₎ / ανάλογα με συνθήκες 5: 231 χίl'₍₁₎

αποδοχή: Θεϊκής ζημιάς 5: 88 Θιός₍₂₇₎ / γνώμης ισχυρού 5: 110 κόσμους₍₁₎ / εφικτού 5: 139 μ'λάρ'₍₅₎

αποζήτα τα καλλίτερα: 5: 239 ψουμί₍₅₎

απόκρυψη: ζημιάς 5: 58 γάτα₍₁₁₎ / δυστυχίας μας 5: 66 f'ναίκα₍₅₎ / αδύνατη από Θεό και γείτονα 5: 88 Θιός₍₂₉₎ / μυστικών μας 5: 111 κότα₍₁₁₎ / ολοφάνερων πράξεων 5: 117 κώλους₍₃₎ / πραγματικότητας 5: 145 νηστεύου₍₄₎ / γνωστών ελαττωμάτων 5: 146 qινέ₍₁₎

απολαβές: καλύτερα εγώ παρά οι άλλοι 5: 28 αγλείφου₍₁₎ / με αποδοχή κινδύνου 5: 86 θέλου₍₃₎ / ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες 5: 173 πιδιά₍₁₅₎ / σύμφωνα με τις πράξεις μας 5: 201 στρώνου₍₁₎

απολαμβάνω: θυσιάζοντας κάτι 5: 203 σ'χαμένους₍₁₎

απολογία αυτόκλητη: 5: 101 κατηγουριέμι₍₁₎

αποποίηση ενεργειών: 5: 53 βρουμώ₍₁₎

αποταμίευση: 5: 57 γάλα₍₃₎, 61 γέρους₍₂₎, 62 γέρους₍₁₈₎, 75 δ'λειά₍₁₁₎, 138 μιτρώ₍₁₎, 143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₂₎, 166 παράς₍₂₎, 200 στάμνα, σταμνί₍₂₎, 216 φασούl'₍₁₎

αποτέλεσμα: αυτοπρόσωπης ενέργειας 5: 39 απατός₍₁₎ / αβεβαιότητας 5: 54 γαϊδούρ'₍₃₎ / ανέκκλητο 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₎ / θα κρίνει 5: 104 κλαίου₍₄₎,112 κουl'bώ₍₁₎,113 κουλουκύθ'- κουλουκύθα₍₁₎,114 κουριμέn'₍₁₎,154 ξ'μιρώνου₍₁₎ / δουλειάς 5: 117 κώλους₍₂₎,200 σπουρά₍₁₎ / απ' αυτό κρίνεται η ικανότητα 5: 165 παπάς₍₂₁₎ / προσωπικής παρέμβασης 5: 185 πρόσουπου₍₁₎ / εξουδετέρωση αιτίας 5: 194 σκοινί₍₁₎ / όχι το αναμενόμενο 5: 198 σούπα₍₁₎ / αναπάντεχα καλό 5: 201 στραβός₍₄₎ / μηδέν 5: 211 τσίτσους₍₁₎

αποτυχία: 2: 273. 5: 76 δ'σάj'₍₁₎, 97 καμήλα₍₆₎,98 κάνου_(4,5),132 μαλλί₍₁₎,133 μανάρ'₍₁₎,146 νιάου₍₁₎,171 πηγαίνου₍₂₎,177 πιτ'χαίνου₍₁₎,209 τρύπα₍₁₎,211 τσούφτα₍₁₎,213 υνί₍₁₎ / υπερβολή δυνάμεών μας 5: 45 αφανός₍₁₎ / λόγω ανοησίας 5: 51 βόιδ'₍₇₎ / αγοράς 5: 56 γαϊδούρ'₍₃₂₎ / φέρνει γκρίνια 5: 79 ζημιά₍₁₎ / πρόλαβε άλλος 5: 171 πηγαίνου₍₃₎ / ζημιά αντί κέρδους 5: 176 πιταλίδα₍₁₎ / αδράνεια 5: 182 πούπιτα₍₁₎

απουσία αρχηγού: 5: 58 γάτα₍₁₀₎

απόφαση: προηγουμένως έρευνα 5: 48 βγαίνου₍₁₎,67 γνώμ'₍₁₎,108 κόβου₍₁₎,153 ξινιτεύουμι₍₁₎ / απελπισίας 5: 53 βρέw' ₍₃₎ / γρήγορη 5: 69 γρόσα ₍₃₎ / που ζημιώνει εξ' ίσου δυο 5: 164 παπάς₍₁₁₎ / τελική μετά από υπολογισμό 5: 170 πέτρα₍₁₆₎ / σημασία έχει η τελική 5: 213 υστιρ'νά₍₁₎

αποφασιστικότητα: 5: 141 bλέου₍₁₎

αποφυγή: πράξεων που δεν διορθώνονται 5: 36 ανάλατου₍₁₎ / ανθρώπινης οργής 5: 88 Θιός₍₂₅₎ / θυμωμένου 5: 89 θ'μός₍₄₎ / δοσοληψιών με καλόγερους 5: 96 καλόγιρους_(3,4) / σύγκρουσης με ισχυρούς 5: 138 μ'λάρ'₍₁₎ / ρίσκου 5: 200 στάμνα, σταμνί_(1,2) / έκθεσης στα μάτια άλλων 5: 223 φτώχεια₍₁₄₎ / του κακού 215 φα'ί₍₁₎

άποψη: στρεψόδικη 2: 301 παροιμίες₍₁₎ / μίλα αφού σκεφτείς 5: 30 ακούου_(3,6) / απόφαση μονόπλευρη 5: 38 άdρας_(5,6) / ενδιαφερομένου 5: 124 λουγαριασμός₍₁₎ / κατά το αποτέλεσμα 5: 133 μάνα₍₅₎ / κατά το συμφέρον μας 5: 209 τρώ'ου₍₂₎

απραξία: 2: 106

άπρεπα: 5: 40 άπριπου₍₁₎

Απρίλης: καιρός 1: 558_(7,8)

απρόθυμοι στη δουλειά: 5: 210 τσάπα₍₁₎

απρονοησία: σκέψου πριν αποφασίσεις 5: 125 λου'ισμός₍₂₎ / Ρωμιών 5: 188 ρουμιός₍₃₎

αργοκίνητος: 5: 48 βαφτίσα₍₂₎

αργοπορία: είδησης 5: 105 κλάνου₍₁₀₎ / εκτέλεσης απόφασης 5: 173 πιδιά₍₁₂₎

αρετή: σταθερή στο χρόνο 5: 72 δάχτ'λου₍₃₎ / επωφελούμεθα απ' τις αρετές άλλων 5: 178 πλούσιους₍₂₎

αρμοδιότητα: 5: 91 ιργάτ'ς₍₁₎

άρνηση έμμεση: 5: 133 μάνα₍₇₎

άρπαγας: 5: 128 λύκους₍₁₀₎

αρπακτικός: 5: 44 ατσίgανους₍₂₎

αρραβώνες: 1: 390, 391

αρρωστιάρηδες: 3: 317 παροιμίες₍₂₎

αρχή: δύσκολη 5: 60 γέλιου₍₃₎ / λόγου 5: 123 λό'ια, λόγους₍₄₎ / καλή 5: 137 μέρα₍₁₎

αρχηγός: είναι μόνο ένας 5: 103 κιφάl'₍₁₎ / τον κάνει ο λαός 5: 164 παπάς₍₁₅₎ / το στήριγμα όλων 5: 202 στύλους₍₁₎

άρχοντας: υποταγή 5: 43 άρχουdας₍₁₄₎ / δυνατός 5: 52 βόιδ'₍₁₇₎ / ανάξιος, σε λαό ανάξιο 5: 91 ιπίσκουπους₍₂₎ / στο σπίτι σου 5: 94 κάβουρας₍₆₎

αρχοντιά: ιδιότητα που δεν χάνεται 5: 42 άρχουdας₍₂₎ / και καθαριότητα 5: 42 άρχουdας₍₃₎,167 πάστρα₍₁₎ / μαθαίνεται απ' τους γεννήτορες 5: 42 άρχουdας₍₁₁₎ / φαίνεται εύκολα 5: 42 άρχουdας-43₍₁₂₎ / νικάει τη μόρφωση 5: 139 μ'λώ₍₁₎ 

ασήμαντα: εντυπωσιασμός 2: 119 παροιμίες₍₅₎. 5: 42 άρχουdας₍₇₎ / εγκατάλειψη σοβαρών γι αυτά 5: 33 αmιπού₍₄₎ / παρουσιάζονται για σπουδαία 5: 58 γάτα₍₄₎ / σημασία μεγάλη (ειρων.) 5: 191 σαλίgαρους₍₁₎ / έπαρση για επίτευγμα 5: 209 τριχρουνίτ'κου₍₁₎ / και κοινά 5: 215 φακή₍₂₎ / ωφελούν κι αυτά 5: 222 φράχτ'ς₍₁₎ / και δύσκολες λεπτομέρειες 5: 240 ψύλλους₍₂₎ / σκέψη και χρόνος πολύς για δουλειά ασήμαντη 5: 243 ώρα_(2,3)

άσημες ή γνωστές κουβέντες: 5: 109 κόρακας, κουρούνα₍₄₎

άσκοπη: ενέργεια 5: 45 αυγό₍₅₎,172 πιάνου₍₂₎ / ανάλωση δυνάμεων 5: 212 τ'φέj'₍₁₎

αστάθεια: πραγμάτων 5: 89 θλίβου, -ουμι₍₂₎,100 καρφί₍₁₎ / πλούτου 5: 101 κασίδ'ς₍₃₎

ασταθείς : 5: 177 πιτώ₍₁₎

άστεγος: 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₀₎

αστεϊσμός: 5: 208 τριλός₍₂₎

άστοχη σύγκριση: 5: 104 κλάνου₍₁₎

ασύδοτος: 5: 42 άρχουdας₍₄₎

ασυμβίβαστο: 5: 63 Γιάnn'ς₍₁₎, 195 σκύλους, -λα, -λί₍₇₎

ασυμφωνία: πολυαρχία 5: 87 Θιός₍₂₎ / χαρακτήρων 5: 96 κακουπαdρεύουμι ₍₁₎,202 συdρουφιά ₍₂₎ / Ρωμιών 5: 188 ρουμιός _(1,2) / 5: 164 παπάς₍₉₎

ασυναρτησίες: 5: 28 αgούρ'₍₁₎, 41 άρις-μάρις₍₁₎, 120 λάδ'₍₁₎, 125 λουκάn'κου₍₁₎, 132 μακριά₍₁₎, 158 ουρανός₍₂₎, 178 πνίγουμι₍₁₎, 182 πουρναριά₍₁₎

ασυνεννοησία: 5: 98 καbάνα, καbανίζου₍₁₎, 139 μ'λώ₍₂₎, 143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₄₎

άσχετη: σύγκριση 5: 99 καράβ'₍₁₎ / υπόθεση 5: 163 παπάς₍₂₎

ασχετοσύνη: 2: 45 παροιμίες₍₁₀₎

ασχολία: με πράγματα που δεν ξέρουμε 5: 213 υφαίνου₍₁₎

άσωτη ζωή: 5: 61 γέρους₍₁₁₎

ασωτία: 5: 67 γούλα₍₁₎

άσωτοι οικογενειάρχες: 5: 167 πατέρας₍₂₎

αταίριαστο: ορέξεις ηλικιωμένων 5: 57 γάτα₍₁₎ / πράγματα 5: 231 Χιώτ'ς₍₁₎

αταξία : 5: 41 αρκούδα₍₂₎, 41 αρμέγου₍₁₎, 73 διάουλους₍₁₎, 111 κότα₍₆₎, 112 κουζουλός₍₁₎, 127 λύκους₍₂₎, 162 παλούj'₍₁₎, 187 ράσα₍₁₎, 195 σκύλους₍₂₎, 196 σκύλους₍₈₎, 237 ψαίνου₍₁₎

ατυχίες: 5: 107 κ'μέρj'₍₁₎

άτυχοι: 5: 63 Γιάnn'ς₍₃₎

Αύγουστος: 1: 558_(3,9,11,12)

αυθαιρεσία: δίκαιο ισχυρότερου 5: 26 αγάς_(1,2),34 άλουγου₍₄₎ / 5: 74 δ'κός_(2,3),175 πιπόn'₍₁₎,239 ψουμί₍₁₎

αυθαίρετη διακοπή ενέργειας: 5: 148 νύφ'₍₈₎

αυθαίρετοι συλλογισμοί: 5: 131 μάγειρας, μα'ειρεύου_(2,4), 136 μέl'σσα, μιλήσσ'₍₃₎, 139 μ'νί₍₁₎, 142 μύγα₍₃₎, 146 νίβουμι₍₁₎, 181 πουλιά διάφορα₍₉₎

αυταπάτη: 5: 33 αλλάζου₍₄₎

αυταπόδεικτα: 5: 128 λύκους₍₁₆₎

αυτάρκεια: 5: 240 ψουμί₍₉₎

αυτενέργεια: 5: 100 καρτιρώ₍₁₎

αυτοδυναμία: 5: 223 φτώχεια₍₄₎

αυτοκαταστροφή: 5: 64 γίδα₍₁₀₎

αυτόκλητη απολογία: 5: 101 κατηγουριέμι₍₁₎

αυτονόητα: 5: 102 κ'δούνια₍₁₎

αυτοπρόσωπη ενέργεια: 3: 312 σβέρκους. 5: 39 απατός₍₁₎

αφηρημάδα: 5: 43 άσκουπους₍₁₎, 44 αστόχαστους₍₁₎, 103 κιφάl'_(2,4)

αφιλοκερδής προσφορά καλού: με ανταπόδοση κακού 5: 166 παράς₍₅₎

αφορμή για υποψίες: 5: 105 κλάνου₍₇₎

αχαριστία: ισχυρών και νόθων 5: 37 άνθρουπους₍₇₎ / 5: 37 άνθρουπους₍₁₇₎,73 διάουλους₍₃₎,74 δίνου₍₂₎,96 καλός₍₂₎,98 κάνου₍₆₎,100 κασίδ'ς₍₂₎,127 λύκους₍₄₎,162 παίρνου₍₁₎,196 σκύλους₍₉₎,216 φίδ'_(1,2)

αχρειότητα: 5: 183 πουτάνα₍₁₎

αχρήστευση επικίνδυνου: 5: 216 φίδ'₍₄₎

άχρηστος, -η, -ο: ισχύς χωρίς πλούτο 5: 42 άρχουdας_(8,9) / πλεονασμός αγαθών 5: 96 καλά₍₂₎ / το φτηνό 5: 100 καρλουβασίτ'κα₍₁₎ / καταστρέφεται 5: 171 πεύκους₍₂₎

βάσανα: καθένας με τα δικά του 5: 40 Απουστόl'₍₁₎, 220 φουρτούνα-221₍₂₎ / αποφυγή 5: 72 δέρνου₍₁₎ / 5: 94 καθούμινους₍₁₎,105 κλαριά₍₁₎

βασικές δυσκολίες: αυτές μετρούν κι όχι οι λεπτομέρειες 5: 168 π'γάδ'₍₂₎

βεβαιότητα για αβέβαιο: 5: 51 βόιδ'₍₁₃₎

βελτίωσης πρόκληση: 5: 48 βαρώ₍₁₎

βία: δεν πείθει 5: 164 παπάς₍₁₇₎ / τίποτα με βία 5: 207 τραγούδ', τραγ'δώ₍₁₎

βιασύνη: 2: 47 αγουρίδα₍₁₎. 5: 25 αγάλια, 38 άdρας₍₂₎, 40 αργά₍₁₎, 49 βιάζουμι₍₁₎, 68 γουργό₍₁₎, 71 δαχτ'λίδ'₍₁₎, 110 κόσμους₍₄₎, 183 πραματιφτής₍₂₎, 184 πρόβατου₍₃₎, 193 σκάλα, σκαλί₍₁₎, 195 σκύλους₍₅₎

βλακείας χαρακτηρισμός: 5: 51 βόιδ'_(6,9)

βλακώδης αφέλεια: 5: 60 γέλιου₍₂₎

βοηθάμε το καλό: αποφεύγουμε το κακό 5: 215 φα'ί₍₁₎

βοήθεια: "συν Αθηνά …" 5: 27 άγιους₍₂₎ / από πονηρούς 5: 27 άγιους₍₃₎ / όλοι απ' τον ίδιο άνθρωπο 5: 27 άγιους₍₅₎ / μετά από κακό 5: 34 άλουγου_(6,7) / από αδύνατο 5: 59 γδυμνός₍₁₎,70 γύφτους_(1,2) / από δυνατούς 5: 69 γ'ρούn'₍₂₎, 100 καρπούζ'₍₁₎ / χωρίς υποδείξεις 5: 79 ζητιάνους₍₁₎,239 ψουμί₍₄₎ / Θεού 5: 87 Θιός₍₆₎ / ανάλογα με την ανάγκη 5: 166 πάπλουμα₍₁₎ / έστω και μικρή 5: 168 πεινασμένους₍₂₎,199₍₁₎ σουτηριά₍₂₎,216 φακή₍₃₎,221 φουρτουτήρα₍₁₎ / από άλλον 5: 194 σκιπάρn'₍₁₎ / αίτηση παράκαιρη 5: 240 ψουμουζήτ'ς₍₁₎

βοηθιέσαι όταν βοηθάς: 5: 140 μόνους₍₂₎

βοηθός στη δουλειά: 5: 192 σ'δαύλιστρου₍₁₎

βραδυκίνητος: 5: 33 αmιπού₍₈₎, 197 σ'κώνου₍₁₎,231 χιλώνα₍₂₎

βραχύχρονη χαρά: 5: 228 χαρά₍₂₎

βρεγμένος: 1: 569₍₂₎

βροντή - βροχή: 1: 557₍₇₎,568 ₍₆₎,569₍₁₀₎

γάμος: προίκα 1: 376 / γάμος - αρραβώνες 1: 390-391 / καθοριστική η καταγωγή 1: 394 / δώρα 5: 40 απουδουσίδια₍₁₎ / επίσπευση 5: 41 αρμαστουλό'ια₍₁₎ / ηλικία 5: 65 γιράματα₍₁₎ / είναι δύσκολη υπόθεση 5: 66 f'ναίκα₍₄₎ / στο τραπέζωμα μένεις νηστικός 5: 78 έρχουμι₍₁₎ / απαραίτητα τα όργανα 5: 177 πιχνίδια₍₁₎ / το ουσιώδες η μοίρα 5: 185 προίκα₍₁₎ / άγνωστη έκβαση 5: 193 σιdούj'₍₁₎

γαστριμαργία: 5: 215 φαγάς₍₁₎

γείτονας: παρατηρητής μας 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₂₎ / ευτυχία του, και δική μας 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₃₎ / κακός 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά_(5,6),60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₆₎ / άστεγος 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₀₎

γελοιοποίηση: 5: 207 τραγούδ', τραγ'δώ₍₂₎

Γενάρης-Φλεβάρης-Μάρτης: 2: 45_(4,5),46₍₃₎

γένεια-χτένια: 3: 307₍₂₎

γέννηση κοριτσιού: 1: 227₍₁₅₎

γεννιέται ο άνθρωπος, δεν γίνεται: 5: 61 γέρους _(9,13)

γεράματα: 5: 61 γέρους_(4,7)

γεροντομοίρι: 1: 55, 175, 376, 397, 397

γέρος: 5: 62 γέρους _(19,20)

γεωργική συνταγή: 5: 74 διρπάn'₍₁₎

γιατροί: 1: 501

γίδα: 2: 211 παροιμίες₍₂₎

γλώσσα: σε καταστρέφει 3: 310

γνώμη, -ες: οι πολλές φέρνουν σύγχυση 5: 124 λό'ια, λόγους₍₁₇₎ / καθένας τη δική του 5: 135 μαυρουμάτα₍₁₎,164 παπάς₍₄₎,147 νους₍₁₎,240 ψ'χουκόρ'₍₁₎

γνώσης αξία: 5: 67 γνώσ'₍₁₎

γονικής ευχής δύναμη: 5: 92 ιφχή₍₁₎

γουρούνι: φιλάργυρος 5: 69 γ'ρούn'₍₁₀₎

γρηγοράδα, ενέργεια άμεση: 5: 51 βόιδ'₍₅₎

γριά: για τους μήνες 1: 558₍₇₎

       

γυναίκα: δυναμική 1: 376 σημ.₍₁₎ / ψεύτρα 5: 32 αλήθεια₍₇₎ / ατίθαση 5: 66 f'ναίκα₍₁₎ / δύστροπη 5: 66 f'ναίκα₍₂₎ / πονηριά 5: 66 f'ναίκα₍₃₎ / σύζυγος 5: 66 f'ναίκα₍₄₎  / κακοποίηση 5: 66 f'ναίκα₍₆₎ / παντοδυναμία 5: 66 f'ναίκα₍₇₎ / ασύνετη 5: 102 κ'δούνια₍₂₎ / διοικεί το σπίτι : 5: 121 λαλώ₍₁₎

/ αλληλοκατηγορούνται 175 πινεύου₍₁₎ / γυρίζουν έξω 179 πόρτα_(1,3)

γυρεύω: τα καλλίτερα, και έρχονται χειρότερα 3: 317 παροιμίες₍₁₎

δάνεια - δανεικά (βλ. και χρέος): καταστροφή 5: 69 γράμματα, γράφου₍₁₀₎ / χωρίς αντίκρισμα 5: 71 δανείζου, -κά₍₁₎ / τσακωμός 5: 71 δανείζου, -κά₍₃₎ / δύσκολη επιστροφή 5: 73 δίνου₍₄₎ / μένει η υποχρέωση 5: 228 χάρ'₍₂₎

δανεισμός (βλ. και χρέος): ποτέ από φτωχό 1: 197 / ούτε από πλούσιο ούτε σε φτωχό 5: 42 άρχουdας₍₅₎ / πραγμάτων που δεν δανείζονται 5: 109 κόπανους₍₁₎ / φέρνει φιλονικία 5: 183 πράμα₍₂₎ / πραγμάτων προσωπικών 5: 194 σκάφ'₍₁₎

δαπάνες υπερβολικές: 5: 31 αλάτ'₍₂₎

δειλοί: μη σταθεροί 2: 301 παροιμίες₍₂₎ / φοβερίζουν 5: 135 μαχαίρ'₍₁₎ / παριστάνουν τον άφοβο 5: 220 φουβάμι₍₃₎

δέσιμο ηλικιωμένων μεταξύ τους: 5: 62 γέρους₍₂₁₎

διαβολοπαρέες: 5: 166 παπί₍₁₎

διαδόσεις: πίστευε λίγες 5: 124 λό'ια, λόγους₍₂₀₎ / κάπου βασίζονται 5: 172 πιδιά₍₆₎ / έχουν κάποια αλήθεια 5: 212 τ'φέj'₍₁₎

διαδοχή: 5: 198 σόι₍₁₎

διαζύγιο: 5: 140 bάλουμα₍₁₎

διαίρεση: 5: 182 πουτάμ'₍₃₎

διάλεγμα πολύ: 5: 162 παdρεύου₍₃₎

διαμαρτυρία: για το δίκιο μας 5: 54 γαϊδούρ'₍₁₎ / δικαίωμα 5: 139 μ'λώ₍₃₎ / αδικούμενου 5: 181 πουνώ₁₎

διανομή αγαθών άνιση, άδικη: 5: 203 σ'χουρώ₍₁₎

διαρχία: 5: 166 παπούτσ'₍₁₎

διασκέδαση: 5: 232 χουρεύου_(2,3)

διαταγή: αλληλουχία 5: 58 γάτα₍₇₎ / ανωτέρου 5: 195 σκύλους₍₁₎

διατήρηση κέρδους ή δημιουργίας: 5: 105 κλέβου₍₇₎

διαφεύγει το μείζον: 5: 97 καμήλα₍₂₎

διαφθορά: αρχίζει από ψηλά 5: 237 ψάρ'₍₁₎

διαφορά: ανθρώπων 5: 72 δάχτ'λου₍₂₎ / φαινομενικά ομοίων 5: 112 κούκους, κουκουβάγια₍₁₎

διαχυτικότητα: ένδειξη μεθύσματος 5: 197 σ'bιθέρα₍₁₎

διεκδίκηση: 5: 133 μάνα₍₆₎,239 ψουμί₍₆₎

δίκαιη διανομή: 5: 47 βάρκα₍₁₎,99 καράβ'₍₁₎

δίκαιο ισχυρότερου: 5: 94 καδής₍₁₎,116 κρίσ'₍₁₎,238 ψάρ'₍₉₎

δικαιοκρισία: 5: 87 Θιός₍₇₎

δικαιολογία: αστήρικτη 5: 106 j'λιά_(2,6),116 κρύβου ₍₁₎ / αστεία 5: 101 κατουρ'μέn'₍₁₎ / κάλυψη αδυναμιών μας 5: 165 παπάς₍₂₃₎ / παράλογη 5: 169 πέρ'σ'₍₂₎ / ψεύτικη 5: 239 ψέματα₍₄₎

δίκιο: δύσκολα το αποδείχνεις 5: 29 άδικου₍₁₎

δίνε για να σου δίνουν: 5: 143₍₁₎ μύλους, μυλουνάς, -ού

διόρθωση κακού: 5: 169 πέτρα₍₆₎

διπροσωπία: 5: 162 πάνα₍₁₎,165 παπάς₍₂₀₎,218 φίλους₍₁₆₎

δίσεκτο έτος: 1: 560₍₉₎

δοκιμάζονται όλα: 5: 85 θάλασσα₍₁₎

δοσοληψίες: όχι με ανώτερο 5: 194 σκόρδου₍₂₎

δουλειά: ειδικότητα 2: 45 παροιμίες₍₆₎ / δεν ζεις ούτε πλουτίζεις 5: 41 αρπάζου₍₁₎ / ζούμε μ' αυτή, πλουτίζουμε αποταμιεύοντας 5: 41 αρπάζου-42₍₂₎ / καμωμένη ανάποδα 5: 51 βόιδ'₍₁₁₎ / χωρίς σκοπό 5: 73 διάουλους₍₇₎ / ζεις αλλά δεν πλουτίζεις 5: 75 δ'λειά₍₄₎ / παραμέληση 5: 102 κ'βέdα₍₁₎ / φέρνει αποτέλεσμα 5: 117 κώλους₍₂₎ / ανάθεση σε ανίκανο 5: 117 κώλους₍₅₎ / αυτή μόνο μας ζει 5: 132 μακαρόνια₍₁₎ / ακατάλληλη 5: 149 νύχτα₍₃₎ / χωρίς μέτρο 5: 165 παπάς₍₁₉₎ / θέλει μέθοδο και κόπο 5: 183 πριόn'-184₍₁₎ / παραμέληση 5: 188 ρόκα₍₁₎ / χρήσιμος ο βοηθός στη δουλειά 2: 119 παροιμίες₍₆₎. 5: 192 σ'δαύλιστρου₍₁₎ / δουλειά περισσότερη, σιγουριά περισσότερη 5: 200 σπουρά₍₁₎ / απρόθυμοι στη δουλειά αλλά πρόθυμοι στην καλοπέραση 5: 210 τσάπα₍₁₎ / σκέψη και χρόνος πολύς, για ασήμαντη 5: 243 ώρα_(2,3)

δράση: απαιτεί θυσία, η συνεχής, φθείρει 5: 188 ρινί₍₁₎

δραστηριοποίηση: εαυτού μας 5: 95 κακουμοιριά₍₁₎ / με ευθύνη άλλου 5: 104 κλάνου₍₂₎

δράστης: άγνωστος 5: 39 άπιαστους₍₃₎ / πάντα υποψιασμένος 5: 143 μύγα₍₅₎

δ'σάj' (δισάκι): αποτυχία 2: 273

δύναμη: μόρφωσης 5: 28 αγράμματους₍₁₎ / άντρα 5: 38 άdρας₍₃₎ / τη νικάει το πλήθος 5: 39 αdρειουμένους₍₁₎ / χρήση πριν τη χάσεις 5: 49 βίτσα₍₁₎ / ομιλίας 5: 66 γλώσσα₍₁₎ / δεν αρκεί η θέληση 5: 86 θέλου₍₄₎ / πλήθους 5: 88 Θιός₍₃₀₎ / γονικής ευχής 5: 92 ιφχή₍₁₎ / άγνοια 5: 97 καμήλα₍₃₎ / ένωσης 5: 99 καπιτάνιους₍₂₎,111 κότα₍₁₂₎,112 κούκους₍₂₎,170 πέτρα₍₁₃₎ / σεξουαλική 5: 103 κιφάl'₍₃₎ / η διαίρεση την καταστρέφει 5: 182 πουτάμ'₍₃₎ / ανάλωση χωρίς λόγο 5: 212 τ'φέj'₍₁₎

δυνατός, άρχοντας: και να ξεπέσει μένει η αρχοντιά 5: 52 βόιδ'₍₁₇₎ / προτιμότερα να μας αδικεί αυτός παρά ο αδύνατος 5: 210 τσακάl'₍₂₎

δυνατότητα: οικονομική 5: 151 ξάπλουμα₍₁₎,151 ξέμι₍₁₎ / μέτρο πράξεών μας 5: 158 ουdάς₍₁₎ / 5: 201 στρώμα₍₁₎

δύσκολη ζωή: 5: 80 ζω₍₁₎

δυσκολίες: απανωτές 5: 76 δύσκουλα₍₁₎ / επιτυχημένη αντιμετώπιση 5: 93 κάβουρας₍₁₎ / κινδύνου προειδοποίηση 5: 93 κάβουρας₍₂₎ / συνέχιση 5: 103 κιρός₍₁₎ / καταξίωση σ' αυτές 5: 97 καλός₍₅₎ / οριακές 5: 173 πιθαίνου₍₁₎ / οι βασικές μετρούν κι όχι οι λεπτομέρειες 5: 168 π'γάδ'₍₂₎

δύστροπος: 5: 243 ωρακαλή₍₂₎

δυστυχής: στον ελεήμονα προστρέχει 5: 124 λουβός₍₁₎ / μην του υπενθυμίζουμε τη δυστυχία του 5: 146 νηστεύου₍₆₎,168 πεινασμένους₍₁₎

δυστυχία: 5: 171 πεύκους₍₃₎ / όταν δεν έχεις την εμπειρία της δεν βοηθάς 5: 178 πλούσιους₍₁₎ / αργεί να περάσει ο χρόνος 5: 234 χρόνους₍₂₎

δυσχέρεια, -ες: 5: 69 γ'ρούn'₍₅₎, 155 ξ'πόl'τους₍₁₎, 158 Ουβραίους₍₂₎

δωρεά: πάντα ευπρόσδεκτη 5: 229 χάρ'σμα₍₂₎

δωροδοκία (μτφ.): 5: 31 αλείφου₍₁₎

έγγαμος βίος: 5: 162 παdρεύου₍₁₎

εγκατάλειψη: σοβαρών πραγμάτων για ασήμαντα 5: 33 αmιπού₍₄₎

εγκληματούμε: κάνοντας τον καλόν 5: 120 λάδ'₍₄₎

εγκράτειας έλλειψη: 5: 111 κότα₍₅₎

εγωκεντρισμός: 5: 93 καβάλα₍₁₎

έθιμο: ισχυρότερο νόμου 5: 77 έθιμου₍₁₎

ειδίκευση: 5: 205₍₁₎ τέχνη

ειδικότητα δουλειάς: 2: 45 παροιμίες₍₆₎

ειλικρίνεια: 5: 87 Θιός_(9,13)

ειρωνεία: 5: 25 αβανιά₍₁₎, 97 καλουκαρδισμένους₍₁₎, 107 κ'bάρους₍₃₎, 124 λό'ια, λόγους₍₁₃₎, 176 πίσσα₍₁₎, 191 σαλίgαρους₍₁₎

έκβαση άγνωστη: 5: 52 βράζου₍₁₎, 101 κατσούn'₍₁₎, 103 κιρός₍₃₎, 155 ξουρίζου₍₁₎, 176 πίσου₍₁₎, 216 φίδ'-217₍₆₎

έκβαση γεγονότος: συνάρτηση συνθηκών 5: 103 κιρός₍₃₎

εκλογή: άτυχη, άστοχη 5: 165 παπαφίγκους₍₁₎ / φαινομενικά του άλλου αλλά ουσιαστικά δική μας 5: 209 τρώ'ου₍₅₎

εκμετάλλευση: δύναμης άλλου 5: 51 βόιδ'₍₄₎,93 καβαλώ₍₁₎ / κόπων άλλου 5: 88 Θιός₍₂₈₎ / πρόθυμου, δεκτικού 5: 165 παπάς₍₂₇₎ / φτωχού από πλούσιο 5: 223 φτώχεια₍₃₎ / κατάλληλης στιγμής 5: 243 ώρα₍₄₎

εκτίμηση: εσφαλμένη 5: 57 γαϊδουράgαθου₍₁₎ / από γείτονες 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₂₎

ελαττώματα: ο καθένας με τα δικά του 5: 36 άνθρουπους₍₄₎,52 βράζου₍₂₎,72 δέdρου₍₁₎,92 ίσκιους_(1,2),168 π'γάδ'₍₁₎,177 π'κάμ'σου₍₂₎,180 πουλιά διάφορα₍₁₎,182 πουτάμ'_(1,2),184 πρόβατου₍₄₎,187 ρέμα₍₁₎,192 σαράj'₍₁₎ / επίρριψη σε άλλους 5: 49 βλέπου₍₃₎,55 γαϊδούρ'₍₁₀₎ / κρυμένα 5: 54 γαϊδούρ'₍₂₎ / ακυρώνουν προτερήματα 5: 57 γάλα₍₂₎ / απόκρυψη 5: 97 καμήλα₍₁₎ / που θεωρούμε προτερήματα 5: 182 πουρδή₍₂₎

ελάχιστο: καλύτερο απ' το τίποτα 5: 176 πίτα₍₁₎

ελαχιστοποίηση προσδοκιών: 3: 303 παροιμίες₍₄₎

ελεημοσύνη: έχει πάντα αντίκρισμα 5: 174 πιλιστέρ'₍₁₎ / ευχαρίστηση να δίνεις, στενοχώρια να παίρνεις 5: 206 τιμή₍₁₎

ελιά (δέντρο): ναι στο κλάδεμα 2: 121, 135 παροιμίες₍₁₎ / όχι στο κλάδεμα 2: 121, 135 παροιμίες₍₄₎ / αργεί να δώσει καρπό 2: 135 παροιμίες₍₂₎,135 παροιμίες₍₃₎

έλλειψη: εφοδίων για επιτυχία 5: 51 βόιδ'₍₈₎ / ευθύτητας 5: 100 καρφί₍₂₎,194 σκίνους₍₁₎ / εγκράτειας 5: 111 κότα₍₅₎ / παρατηρητικότητας, φροντίδας 5: 115 κρέας₍₂₎ / μεγάλη 5: 121 λείπου₍₂₎ / σοβαρότητας 5: 124 λό'ια, λόγους_(18,19) / ντροπής 5: 174 πιθιρά₍₁₎

ελπίδα: δε χάνεται ποτέ 5: 37 άνθρουπους₍₁₁₎ / μη πραγματοποιήσιμη 5: 39 απιμουνή₍₁₎ / 5: 87 Θιός₍₁₂₎

εμπειρία: απαραίτητη για την επιτυχία 5: 35 αμπέλια₍₄₎ / από πάθημα 5: 85 θάλασσα₍₆₎,62 γέρους₍₁₆₎ / σχετική 5: 94 κάθουμι₍₁₎

εμπιστοσύνη: σ' αυτά που ξέρουμε 5: 34 άλουγου₍₃₎

εμπλοκή σε περιπέτειες: 5: 94 κάβουρας₍₄₎

εμπόδιο: στους σκοπούς μας 5: 40 αράπ'ς₍₂₎

εναλλαγή καταστάσεων: βίου μας 5: 30 ακριβό₍₂₎ / χαράς και πίκρας 5: 36 ανήφουρους₍₁₎

ενδιαφέρον: ενδιαφέροντος ελαχιστοποίηση 3: 303 παροιμίες₍₄₎ / μόνο από συμφέρον 5: 29 αγώf'₍₁₎ / που μας εξυπηρετεί 5: 34 άλουγου₍₅₎ / δεν κρύβεται 5: 57 γαργαλιέμι₍₁₎ / μόνο για μας 5: 62 γέρους₍₂₁₎ / για εμφάνιση 5: 112 κούκλα₍₁₎ / με το δικό του καθένας 5: 114₍₂₎ κουρκούτα / πρώτα ή μόνο για μας 5: 164 παπάς₍₁₄₎,172 πιδιά₍₁₎ / μόνο για το σήμερα 5: 192 σήμιρα₍₁₎ / για αλλότρια 5: 196 σκύλους₍₁₀₎

ενέργεια: υπευθυνότητα 2: 93 παροιμίες₍₈₎. 5: 131 μάγειρας, μα'ειρεύου₍₃₎ / ενεργεί ο ενδιαφερόμενος 3: 307₍₂₎  / αυτοπρόσωπη 5: 39 απατός₍₁₎ / άμεση 5: 40 αραmίj'₍₁₎, 51 βόιδ'₍₅₎ / παρά τη θέλησή μας 5: 62 γέρους₍₂₆₎ / ανεπιτυχής 5: 74 δίνου_(1,3),224 φύκια₍₁₎ / προσεκτικά 5: 100 καρφί₍₂₎,194 σκίνους₍₁₎ / άστοχη 5: 105 κλέβου₍₃₎ / φανερή 5: 181 πουbεύουμι₍₁₎ / σύμμετρη 5: 185 προυσj'νώ₍₁₎

ενήλικας: δε χρειάζεται ορμήνια 5: 38 άdρας₍₄₎

ενήμερος παντού: 5: 169 πέτρα₍₄₎

ενημερότητα: 5: 207 τραπέζ'₍₁₎

ενημέρωση: 5: 45 αφέd'ς₍₁₎,166 παππούς₍₁₎,167 πατέρας₍₁₎

ενοχή: απόδειξη 5: 39 άπιαστους₍₂₎ / αντιστροφή 5: 54 γαϊδούρ'₍₅₎ / κάλυψη 5: 105 κλέβου-106₍₁₀₎

ενοχοποίηση: κατώτερου για υπευθυνότητα ανώτερου 5: 49 βιζύρ'ς₍₁₎ / ξένου 5: 163 παπάς₍₃₎

ένοχος: αυτός που πρώτος φανερώνει την πράξη 5: 105 κλάνου₍₆₎

εντοπιότητα: 5: 111 κότα₍₇₎

εντυπωσιασμός: για ασήμαντα 2: 119 κάστρο-φούρνος. 5: 42 άρχουdας₍₇₎

ένωσης δύναμη: 5: 99 καπιτάνιους₍₂₎,111 κότα₍₁₂₎,112 κούκους₍₂₎,170 πέτρα₍₁₃₎

εξανέμιση αγαθών: 5: 38 άqιμους₍₁₎

εξάντληση: 5: 142 μύγα₍₄₎

εξάρτηση από άλλον: 5: 148 νύχια₍₁₎

εξαφάνιση: 5: 40 απλώνου₍₂₎

εξελίξεις ξαφνικές: 5: 207 τουκ₍₁₎

εξομολόγηση: 5: 94 καημός₍₁₎

εξουδετέρωση αιτίας: σταματάει το αποτέλεσμα 5: 194 σκοινί₍₁₎

εξουσία: φανερώνει τον άνθρωπο 5: 142 μυαλό₍₁₎

εξόφληση υποχρεώσεων: 5: 75 δ'λειά₍₉₎

εξυπηρέτηση: από ξένο μην περιμένεις 5: 152 ξένους₍₁₀₎ / πρωτεύει των δικών μας 5: 74 διψώ₍₁₎ / με τις δυνάμεις που έχω 5: 219 φ'λώ₍₁₎

εξυπνάκηδες: 5: 88 Θιός₍₂₁₎

έξυπνος: εκμεταλλεύεται τους ανόητους 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₉₎ / εύκολα μπορεί να πέσει θύμα 5: 172 πιάνου₍₃₎,181 πουνηρός₍₁₎ / όχι ο ψηλός 5: 37 άνθρουπους₍₁₄₎

επάγγελμα ακατάλληλο: 5: 231 χιλώνα₍₁₎

επαγρύπνηση: 5: 127 λύκους₍₇₎

έπαινος: ας αφήσουμε τους άλλους να τον κάνουν για μας 5: 175 πινεύου₍₂₎

έπαρση: για ασήμαντο επίτευγμα 5: 209 τριχρουνίτ'κου₍₁₎

επέκταση παραγωγικών έργων: 5: 35 αμπέλια₍₁₎

επιβάρυνση: ασήμαντη όταν επιμερίζεται σε πολλούς, καταστροφική όταν επιμερίζεται σε έναν 5: 208 τρίχα₍₃₎

επίγνωση: αξίας μας 5: 87 θέσ'₍₂₎ / δύναμης 5: 153 ξέρου₍₉₎

επιδείνωση συνεχής: 5: 169 πέρ'σ'₍₁₎

επιδιώξεις: όχι πάνω απ' τις δυνάμεις μας 5: 36 άνθρουπους₍₂₎

επιθυμητό: είναι το ακριβοθώρητο 5: 137 μήλου₍₃₎

επιθυμία: χωρίς απόλαυση 3: 303 παροιμίες₍₂₎ / νομίζουμε ότι είναι όλου του κόσμου 5: αρισάμινους₍₁₎ / προφανής 5: 42 άρρουστους₍₁₎ / κακή 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₉₎ / έμμονη 5: 74 διψώ₍₂₎,125 λου'ισμός₍₁₎ / ξένων αγαθών 5: 152 ξένους₍₂₎ / άλλα επιθυμούμε κι άλλα ευχόμαστε 5: 229 χείλια₍₁₎

επικίνδυνος: αποφυγή 5: 46 αw'νός₍₁₎ / φίλος 5: 58 γάτα₍₁₅₎ / κρύβεται 5: 120 λάκκους₍₁₎ / 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₇₎ / διαβίωση 5: 149 νύχτα₍₂₎ / το πετροβολητό 5: 170 πέτρα₍₁₂₎ / δραστηριότητα 5: 188 ρ'μάn'₍₁₎ / αχρήστευση 5: 216 φίδ'₍₄₎

επικρίσεις ανεύθυνες: 5: 233 χουρός_(1,3)

επίκτητη η ευγένεια: 5: 37 άνθρουπους₍₆₎

επίλυση υποθέσεών μας από εμάς: 5: 36 άνθρουπους₍₃₎

επιμονή και υπομονή: 5: 40 αργάζου₍₁₎,52 βρακί₍₁₎,170 πέτρα₍₁₉₎,171 πεύκους₍₁₎,201 στραβός₍₇₎,221 φουτιά₍₄₎

επιμονή: 5: 52 βρακί₍₁₎, 114₍₂₎ κουπέl', 201 στραβός₍₇₎, 158 ουλόπριμα₍₁₎, 171 πεύκους₍₁₎, 207 τρεις-208₍₁₎, 221 φουτιά₍₄₎

επίμονοι, πεισματάρηδες: 5: 97 καμήλα₍₅₎. Βλ. και πεισματάρης

επιρρεπής στο κακό: 5: 73 διάουλους₍₂₎

επίρριψη σφαλμάτων: σε αυτόν που κάποτε έκαμε ένα 5: 178 π'νακουτή₍₁₎

επιστροφή στις κακές μας συνήθειες: 5: 110 κόσj'νου₍₂₎

επιτηδειότητα: 5: 134 μασώ₍₁₎

επιτυχία: εξασφάλιση 5: 31 αλείφου₍₁₎,45 αυλάj'₍₁₎ / αναμονή 5: 63 γίδα₍₄₎ / άλλων 5: 80 ζω₍₂₎  / ενεργειών που ελέγχουμε 5: 99 καράβ'₍₂₎,128 λύκους₍₈₎ / ανίκανων 5: 99 καράβ'₍₃₎ / διπλή 5: 119 λαγός₍₅₎ / στόχου 5: 152 ξέρου₍₅₎ / άστατη 5: 180 πουλιά-181₍₈₎ / με το καλό 5: 196 σκύλους₍₂₁₎

επιφυλακτικοί: 5: 170 πέτρα₍₁₈₎

επιχείρηση: 5: 64 γίδα₍₉₎

επιχειρούμε: τα δύσκολα χωρίς να ξέρουμε τα εύκολα 5: 120 λαδουβούτσα₍₁₎ / αφού πρώτα εφοδιαστούμε κατάλληλα 5: 155 ξ'πόl'τους₍₂₎

εποχιακός ύπνος: 5: 113 κουλουκύθ'-κουλουκύθα₍₄₎

επωφελούμεθα από τις αρετές των άλλων: 5: 178 πλούσιους₍₂₎

εργαλεία τεμπέλη: 5: 206 τιbέl'ς₍₁₎

εργασία: αποταμίευση 5: 75 δ'λειά₍₃₎ / παλιότερο ωράριο 5: 83 ήλιους₍₅₎ / τίμια, σωστή 5: 198 σουστά₍₁₎

εργάτης (αργάτ'ς): 1: 557 παροιμίες₍₃₎

εργατικός: 5: 75 δ'λειά₍₂₎

έργο: 5: 207 Τούρκους₍₁₎

ερεθισμός: 5: 141 bέb'κας₍₁₎

έρευνα πριν την απόφαση: 5: 48 βγαίνου₍₁₎

ετοιμότητα: 5: 140 bαρκάρου₍₁₎

ευάλωτος ο καλός: 5: 104 k'jί₍₁₎

ευγένεια: 5: 37 άνθρουπους₍₆₎

ευγνωμοσύνη: 5: 111 κότα₍₄₎

ευεργεσία: 5: 74 δίνου₍₅₎

ευερέθιστοι: 5: 148 νύφ'₍₄₎

ευθύνη: έχει αυτός που διατάζει 5: 55 γαϊδούρ'₍₉₎ / επίρριψη σε άλλους 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₃₎ / αποφυγή με ευτελείς προφάσεις 5: 116 κριμνώ₍₂₎ / μετάθεση 5: 117 κώλους₍₁₎

ευθύτητας έλλειψη: 5: 100 καρφί₍₂₎,194 σκίνους₍₁₎

ευκαιρία: απώλεια 5: 64 γινιά₍₂₎ / χαμένη 5: 70 γύφτους₍₃₎ / αξιοποίηση 5: 88 Θιός_(23,26) / εκμετάλλευση 5: 103 κιρός_(2,11) / μη πραγματική 5: 163 παπάς₍₃₎ / παράλογη 5: 165 παπάς₍₂₇₎

ευτελή πράγματα: 5: 43 άσπρα₍₄₎

ευτυχία: έστω χωρίς αγαθά 5: 60 γέλιου₍₁₎ / δικών μας 5: 83 ήλιους₍₁₎ / εναλλάσσεται με τη δυστυχία 5: 209 τρουχός₍₁₎

ευτυχισμένοι: 5: 227 χαb'λά₍₂₎

ευφάνταστοι: 5: 68 γράμματα, γράφου₍₈₎

ευχές: για ευημερία 1: 557₍₂₎ / δεν ωφελούν, απαραίτητη η δουλειά 5: 29 αδέρφια₍₂₎ / δύναμη 5: 67 γουνιός₍₁₎ / δύναμη γονικής 5: 92 ιφχή₍₁₎ / πονηρών δεν εισακούονται 5: 109 κόρακας, κουρούνα_(1,2)

εφικτού αποδοχή: 5: 139 μ'λάρ'₍₅₎

εχεμύθεια: 3: 306 αυτί-307₍₁₎

ζέσταμα καιρού: 5: 202 σύκα, συκιά₍₁₎

ζημιά: κοινή 5: 26 αγιασμός_(2,3) / πιθανή οικονομική 5: 35 αμπέλια₍₅₎ / άμεση επέμβαση 5: 40 αραmίj'₍₂₎ / ελάττωση 5: 49 βιός₍₁₎ / 5: 80 ζ'λιάρ'ς₍₁₎ / επανορθώσιμη 5: 102 κηλίδα₍₁₎ / όχι παράταση προθεσμίας 5: 117 Κυριακή₍₂₎ / φαινομενική 5: 120 λάδ'₍₆₎ / μετριασμός 5: 135 μέl'₍₁₎ / 5: 192 σαμάρ'₍₁₎ / που μας αφήνει ασυγκίνητους 5: 193 σκαμνί₍₁₎ / που δεν είναι τέτοια 5: 235 χύνου₍₂₎

ζημιωμένος: 5: 52 βόιδ'₍₁₈₎

ζημιώνω: για να παρουσιαστώ έπειτα σωτήρας 5: 188 ρίχνου₍₁₎

ζημιωτής: είναι και ζημιωμένος 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₁₎

ζήτα να πάρεις: 5: 100 Καριώτ'ς₍₁₎

ζητιανιά: 5: 79 ζήτα₍₁₎

ζητούμε αποδείξεις για κάτι φανερό: 5: 217 φίδ'₍₇₎

ζώα: χρόνος εγκυμοσύνης 2: 211 παροιμίες₍₅₎

ζωή δύσκολη: 5: 80 ζω₍₁₎

ήλιος: 1: 556₍₁₎,557_{(2,3,4,5,6,7,8)},569₍₁₎

ημέρας πρόβλεψη: 1: 556₍₁₎

ημίμετρα: 5: 172 πιδιά₍₈₎

θάνατος: 5: 174 πιθαίνου_(4,5)

θάρρος: και ευθύνη 5: 77 είμι₍₁₎ / απελπισίας 5: 136 μέλλει₍₁₎

θαυμασμός: ανάξιων πραγμάτων 5: 85 θάμασμα₍₁₎,220 φούρνους_(1,2,3)

θεϊκή: ιδιότητα 5: 87 Θιός₍₁₁₎ / θέληση 5: 87 Θιός₍₁₄₎ / πρόνοια 5: 88 Θιός_(10,18,19)

θεληματική αδικία: 5: 212 τύφλα₍₂₎

θέληση: χωρίς δύναμη 5: 86 θέλου₍₄₎

Θεός: μεγαθυμία 1: 568₍₇₎ / ρυθμιστής τύχης μας 5: 88 Θιός₍₂₁₎

θεραπεία: απ' αυτόν που μας πλήγωσε 5: 119 λαβουματιά₍₁₎ / με πικρό πράγμα 5: 174 πικρό₍₁₎

θρασύτητας περιφρόνηση: 5: 115 κριμμύδια₍₁₎

θυμός: ανθρώπινος 5: 37 άνθρουπους₍₉₎ / ακίνδυνος 5: 89 θ'μός₍₁₎ / χωρίς σοβαρό λόγο 5: 89 θ'μός₍₂₎ / τυφλός 5: 89 θ'μός₍₃₎ / συγκράτηση 5: 89 θ'μός₍₅₎

θυμωμένου αποφυγή: 5: 89 θ'μός₍₄₎

θυσιάζει κάτι: για να απολαύσει άλλο σπουδαιότερο 5: 203 σ'χαμένους₍₁₎

ίαση: απ' αυτόν που δημιούργησε το τραύμα 5: 196 σκύλους₍₁₉₎

ιατρική συμβουλή: για χέρι - πόδι 5: 230 χέρ'₍₃₎

ιδιαιτερότητα: πράγματος 5: 48 βδουμάδα₍₁₎ / τόπου 5: 85 θάλασσα₍₃₎

ιδιοκτησία: φύλαξη 2: 45 παροιμίες₍₈₎

ιδιομορφία κάθε ανθρώπου: 5: 37 άνθρουπους₍₅₎

ιδιότητες: κρεάτων 5: 52 βόιδ'₍₁₆₎ / θεραπευτικές 5: 174 πικρό₍₁₎

ιδιοτροπία: 5: 243 ωρακαλή₍₁₎

ιεραρχία κοινωνίας: 5: 45₍₂₎ αφέd'ς

ικανοποίηση αντιθέτων: 5: 195 σκύλους₍₇₎

ικανός σε όλα : 2: 119 παροιμίες₍₂₎ / 5: 96 καλός-97₍₆₎,218 φιλώ = αγαπώ₍₁₎

ικανότητα: μέτρο 5: 41 άρματα₍₁₎ / σύγκριση 5: 57 γάτα, γάτους-58₍₁₂₎  / ανεξάρτητη μεγέθους 5: 99 καπιτάνιους₍₁₎ / επιλεκτική 5: 131 μάγειρας, μα'ειρεύου₍₂₎,136 μέl'σσα, μιλήσσ'₍₃₎ / απαραίτητη για πρωτεία 5: 138 μιταξουτός₍₂₎ / κακών 5: 182 πουρδή₍₁₎ / στην άσκηση εξουσίας φαίνεται 5: 208 τριλός₍₃₎ / στην ανάγκη φαίνεται 5: 211 τσ'τώνου₍₁₎

ισοδυναμία αντιδικίας: 5: 220 φουβάμι₍₂₎

ισορροπία αντιθέσεων: 5: 66 γνουστ'κός₍₁₎

ισχυρός: ασύδοτος 5: 42 άρχουdας₍₄₎ / απρόσβλητη η όποια απόφασή του 5: 48 βασιl'κός₍₁₎ / ανεξέλεγκτος 5: 93 καβαλάρ'ς₍₁₎ / δίκαιο 5: 94 καδής₍₁₎,116 κρίσ'₍₁₎,238 ψάρ'₍₉₎ / πάντα κερδίζει 5: 128 λύκους₍₁₂₎ / φορτώνει τα σφάλματά του στους αδύνατους 5: 139 μ'λάρ'₍₃₎ / πρώτος στους αδύνατους παρά τελευταίος στους ισχυρούς 5: 141 bουτ'κός₍₂₎ / τα τελευταία ισχυρότερα 5: 153 ξέρου₍₈₎ / σεβασμός 5: 230 χέρ'₍₄₎

ισχύς: χωρίς πλούτο είναι άχρηστη 5: 42 άρχουdας_(8,9)

καβγατζούδες γυναίκες 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₈₎

καημός: ξενιτιάς 5: 154 ξινιτιά₍₁₎

κάθε πράγμα: με την ιδιαιτερότητά του 5: 48 βδουμάδα₍₁₎ / στον καιρό του 5: 61 γέρους_(3,5),94 κάβουρας₍₅₎ 

καθένας με τα ελαττώματά του: 5: 36 άνθρουπους₍₄₎, 52 βράζου₍₂₎, 72 δέdρου₍₁₎, 92 ίσκιους_(1,2), 168 π'γάδ'₍₁₎, 177 π'κάμ'σου₍₂₎, 180 πουλιά διάφορα₍₁₎, 182 πουτάμ'_(1,2), 184 πρόβατου₍₄₎, 187 ρέμα₍₁₎, 192 σαράj'₍₁₎

καθένας με τα ιδιαίτερά του: με τα βάσανά του 5: 40 Απουστόl'₍₁₎  / με το δικό του ενδιαφέρον 5: 114 κουρκούτα₍₂₎ / με τη γνώμη του 5: 147 νους₍₁₎,240 ψχουκόρ'₍₁₎   

καθετί θέλει τη δική του περιποίηση: 5: 206 τοίχους₍₁₎

καθετί στην ώρα του: 5: 52 βράζου₍₄₎,103 κιρός_(5,6,7),148 νύφ'₍₅₎,161 παίζου₍₁₎,191 Σαββάτου_(1,2),199 σπάλαθρους₍₁₎,208 τριλός₍₁₎,237 ψάρ'₍₅₎,243 ώρα₍₁₎

καθόλου: προτιμότερο το κάτι 5: 39 ανυδριά₍₁₎

καθυστέρηση: προμηνύει κακό 5: 183 πραματιφτής₍₁₎

καιρός: πρόγνωση 1: 557₍₄₎ / κρύο δυνατό 1: 558₍₄₎ / επικράτηση 1: 569₍₁₁₎ / παρατήρηση 5: 132 μαλώνου₍₁₎ / ζέσταμα 5: 202 σύκα, συκιά₍₁₎

κακή: φύλαξη 5: 38 αqισκίρια₍₁₎ / επιλογή 5: 93 κάβουρας₍₃₎ / συνήθεια 5: 110 κόσj'νου₍₂₎ / ορφάνια 5: 159 ουρφανός₍₁₎ / αρχή 5: 185 προυζύμ'₍₁₎

κακό: συμμαχία, για να μη σε βλάψει 5: 49 βλαστ'μώ₍₂₎ / αν το έχεις δεν το φοβάσαι 5: 53 βρέw'₍₄₎ / επιρρεπείς σ' αυτό 5: 73 διάουλους₍₂₎ / συνέχιση 5: 95 κακό₍₃₎ / τελείωμα 5: 95 κακό₍₄₎ / φέρνει κι άλλο κακό 5: 95 κακός₍₁₎ / ευκολία εκτέλεσης 5: 96 καλάμ'₍₁₎ / αντί καλού 5: 97 καλός₍₄₎ / να το κάμουμε αντί να το πάθουμε 5: 133 μάνα ₍₂₎,164 παπάς ₍₆₎ / χειρότερο κακό η μητριά 5: 137 μητριά₍₁₎ / διαρκείας 5: 137 μιθυσμένους₍₁₎ / ανταπόδοση 5: 141 bάτσους₍₁₎,154 ξ'λιές₍₁₎ / βαρύνει το αποτέλεσμα 5: 178 πνίγου₍₁₎ / συνυπάρχει με το καλό 5: 183 πουτάμ'₍₄₎ / λησμονιέται 5: 183 πράμα₍₃₎ / ανοχή 5: 208 τρίχα₍₂₎ / το αποφεύγουμε 5: 215 φα'ί₍₁₎ / μαζί με το καλό 5: 224 φυλακή₍₃₎

κακογλωσσιά: 5: 111 κόσμους₍₅₎

κακοντυμένος, ακάθαρτος: 5: 189 ρούχα₍₁₎

κακοποιός: 5: 107 κλουτσώ₍₁₎

κακός: φαίνεται από μικρός 5: 28 αgάθ'₍₃₎ / μην πλησιάζεις 5: 28 αgίζου_(2,3) / πάντοτε αποκαλύπτεται 5: 33 αmιπού₍₆₎, 124 λουβός₍₂₎ / πράξεις κακές 5: 53 βρουμώ₍₁₎ / θέλει να κάμει τους άλλους το ίδιο 5: 69 γ'ρούn'₍₆₎ / ο μη καλός 5: 73 διάουλους₍₆₎ / ξεσκέπασμα 5: 86 θέλου₍₆₎ / κακό το τέλος 5: 95 κακός₍₂₎ / ασχέτως αλλαγής τόπου 5: 109 κόρακας, κουρούνα₍₆₎ / περιποιήσεών του αποφυγή 5: 127 λύκους₍₃₎ / δεν αλλάζει 5: 128 λύκους₍₁₃₎ / και προϊόντων του αποφυγή 5: 134 μαdρί₍₁₎ / δεν πεθαίνει εύκολα 5: 197 σκύλους₍₂₃₎ / λόγος 5: 200 στόμα₍₁₎ / έχει σημάδια 5: 217 φίδ'₍₅₎

κακοτυχίες: απανωτές 5: 35 ανάθιμα₍₁₎,169 πέτρα₍₂₎,227 χάνου-228₍₂₎  / στον αδύνατο, φτωχό 5: 50 βλίτου₍₂₎,55 γαϊδούρ'₍₁₂₎,127 λύκους₍₁₎ / συνήθεια 5: 50 β'νό₍₆₎ / αναπάντεχες 5: 61 γέρους₍₆₎ / έχω ν' αντιμετωπίσω και ξένες 5: 174 πιθιρός₍₁₎ / συχνές, συνεχείς 5: 194 σκόρδου₍₁₎ / αύξησή τους 5: 210 τσ'βαλάτου₍₁₎,220 φουρτούνα-221₍₁₎

κακώς κείμενα: μην τα ερευνάς γιατί χειροτερεύουν 5: 38 αqικατώνου₍₃₎

καλή αρχή καλό τέλος: 5: 137 μέρα₍₁₎

καλό παιδί από κακό γονιό: και αντίθετα 5: 27 αgάθ'₍₂₎

καλό: συμφερότερο το καλύτερο 5: 50 β'νό₍₄₎ / ακύρωση 5: 85 θάλασσα₍₂₎ / το πλεόνασμα δεν βλάπτει 5: 87 Θιός₍₃₎ / ανταπόδοση 5: 97 καλός₍₃₎,154 ξ'λιές₍₁₎ / δεν αλλοιώνεται 5: 136 μέl'₍₄₎ / καλή αρχή, καλό τέλος 5: 137 μέρα₍₁₎ / λησμονιέται 5: 183 πράμα₍₃₎ / αποτέλεσμα 5: 201 στραβός₍₄₎ / το βοηθάμε 5: 215 φα'ί₍₁₎ / να το κάνουμε όχι για επίδειξη 5: 215 φαίνουμι₍₁₎ / μαζί με κακό 5: 228 χαρατζής₍₁₎ / το πετυχαίνουμε με το καλό 5: 240 ψουμί₍₈₎

καλόβολος: 5: 184 πρόβατου₍₁₁₎

καλόγεροι (καλου'έρ'): τρώνε τα πρώτα σταφύλια 2: 46 παροιμίες₍₄₎

καλοκαίρι: 1: 558_(1,3)

καλοκαιριά: έπειτα από καταιγίδα 5: 178 πνίγουμι₍₂₎

καλόμαθε κάποιος: 5: 114 κουρκούτα₍₁₎

καλόμοιρος: καλύτερα από κακόμοιρος 5: 95 κακόμοιρους₍₁₎

καλοπέραση - κακοπέραση: 2: 92 παροιμίες₍₁₎. 5: 111 κότα₍₁₄₎

καλοπέραση: την έχουν λίγοι 5: 164 παπάς₍₅₎

καλός: κακός στο σπίτι 5: 57 γαρούφαλου / ευάλωτος 5: 104 k'jί₍₁₎ / δεν κακομαθαίνει 5: 131μαθαίνου-132₍₄₎ / δεν αλλάζει 5: 200 σταφύλια₍₂₎

καλοσύνεμα: 1: 569₍₆₎

καλοσύνη: κατάχρηση 5: 61 γέρους₍₁₂₎ / δεν ξοφλιέται 5: 76 δώρου₍₁₎ / δεν έχει μέγεθος 5: 76 δώρου₍₂₎ / αποδεκτή παντού 5: 84 ήλιους₍₉₎ / πρώτη επιδίωξή μας 5: 96 καλός₍₁₎ / φαίνεται 5: 97 καλός₍₇₎

καλύτερα: χειρότερα αντί καλύτερα 3: 317 παροιμίες₍₁₎. 5: 70 γυρεύου₍₁₎ / αποζήτα 5: 239 ψουμί₍₅₎

κάλυψη κακοτεχνιών: 5: 235 χτίζου, χτίστ'ς₍₂₎

καλών και κακών συνύπαρξη: 5: 240 ψουριάρ'κα₍₁₎

καρποφορία γρήγορη: 2: 45 παροιμίες₍₃₎

καταγωγή: απόκρυψη πατέρα 3: 155 χοντρά ζώα. 5: 138 μ'λάρ'-139₍₂₎ / πάντα έχει τα σημάδια της 5: 49 βλάχους₍₂₎

κατάλληλα: εφόδια 5: 166 παπούτσ'₍₂₎ / μέσα 5: 238 ψάρ'₍₇₎

κατάλληλη θέση: 5: 27 αγιλάδα₍₁₎

καταμερισμός: 5: 232 χουρεύου₍₄₎

καταξίωση: στις δυσκολίες 5: 97 καλός₍₅₎

καταπίεση: 5: 55 γαϊδούρ'₍₁₄₎

κατάρα, ύβρις: 5: 48 βαφτίσα₍₃₎

καταστροφή: γρήγορη 5: 200 σταφύλια₍₁₎ / ασήμαντη περιστολή 5: 222 φρύδια₍₁₎ / η χαρτοπαιξία 5: 44 άσσους₍₁₎

κατάχρηση ενδοτικότητας ή καλοσύνης: 5: 61 γέρους₍₁₂₎

κατεστημένο: 5: 233 χουριό₍₄₎

κατηγορία: άλλου για ελαττώματά μας 5: 104 κλάνου₍₃₎,141 bουbή₍₂₎ / με πλάγιο τρόπο 5: 148 νύφ'₍₂₎ / κόρης από αντίζηλη 5: 200 στιφανουλου'ιέμι₍₁₎

κατορθώματα: μεγαλοποίηση 5: 238 ψάρ'₍₁₁₎

καυχησιές: 5: 44 αυγό₍₄₎,111 κότα₍₂₎

καυχησιολόγοι: 5: 231 χιλώνα₍₁₎,238 ψείρα₍₃₎

κεραστής: που είναι και φαγάς 1: 35

κέρδος: φρονίμων από ανόητους 5: 66 γνουστ'κός₍₁₎ / έστω και μικρό 5: 73 διάφουρου ₍₁₎ / συνυπάρχει με ζημιά 5: 102 κιάρ'₍₁₎ / ανάλογο με κεφάλαιο και εργασία 5: 183 πράμα₍₁₎

κίνδυνος: τσακωμού η συχνή επαφή 5: 25 αγάπ'_(3,4) / να τα φτιάξει με τη νύφη ο προξενητής 5: 185 προυξιn'της₍₁₎ / λείψε απ' αυτόν 5: 216 φεύγου₍₁₎

κίνηση: δραστηριότητα 5: 94 κάθουμι₍₂₎,146 qιρό₍₃₎ / δίνει ζωή 5: 170 πέτρα_(8,9,10)

κινητικότητα: ένδειξη κάλυψης ελλείψεων 5: 198 σ'bιθέρα₍₂₎

κλάδεμα: Γενάρη 2: 45 παροιμίες ₍₄₎ / με χασοφεγγιά 2: 45 παροιμίες₍₁₃₎

κλέφτης: ειρωνικά 5: 39 απλώνου₍₁₎ / αποκαλύπτεται συνήθως 5: 87 Θιός₍₁₎, άχρηστος, αυτός που αδυνατεί να κρύψει 5: 105 κλέβου₍₈₎

κληρονομική η τάξη: 5: 37 άνθρουπους₍₆₎

κληρονομικότητα: 5: 37 άνθρουπους₍₁₆₎, 42 άρχουdας-43_(10,15), 49 βλέπου₍₅₎, 63 γίδα₍₂₎, 68 γουνιός₍₂₎, 84 ήμιρους₍₁₎, 95 κακό₍₁₎, 110 κόρακας, κουρούνα₍₉₎, 113 κουλουκύθ'-κουλουκύθα₍₂₎, 113 κουdός₍₃₎, 114 κουριλάj'₍₁₎, 115 κουρτζά₍₁₎, 133 μάνα₍₄₎, 137 μήλου₍₂₎, 158 ούγια₍₁₎, 205 τατάς₍₁₎, 199 σπέρνου₍₂₎

κοινά και ασήμαντα: 5: 215 φακή₍₂₎

κοινή η ζημιά: 5: 26 αγιασμός_(2,3)

κολιγιές: 5: 218 φ'λά'ου₍₁₎

κοντών γνωρίσματα: 5: 113 κουdός₍₂₎

κοπάδια: προφύλαξη 2: 211₍₁₎ / το όφελος έχει ο κολίγας 2: 211₍₃₎

κοπιάζει άλλος κι απολαμβάνει άλλος: 5: 29 άγριους₍₁₎, 33 αλλού_(1,2,3), 55 γαϊδούρ'_(17,19), 88 θιρίζου₍₁₎, 121 λα'ούτου₍₁₎, 136 μέl'σσα, μιλήσσ'₍₂₎, 157 όνειρου₍₁₎, 193 σκάβου₍₁₎, 202 σφάζου₍₁₎, 229 χάσκου₍₁₎

κόπος: καλοκαιριού, καλοπέραση χειμώνα 5: 27 αgάθ'₍₁₎ / υποτίμηση ξένου 5: 152 ξένους_(3,4,5) / χωρίς ανάλογη επιτυχία 5: 176 πίτουρα₍₂₎ / και μέθοδο θέλει η δουλειά 5: 183 πριόn'-184₍₁₎

κόρη: κατά τη μάνα 5: 133 μάνα₍₈₎

κοροϊδεύεις; θα πάθεις το ίδιο: 5: 176 πιρ'παίζου₍₁₎

κότα - πετεινός: χρονική περίοδος κατανάλωσης 1: 121

κότα παλιά: νόστιμη σούπα 1: 121

κουβέντα : δείχνει τη ψυχή 5: 123 λό'ια, λόγους₍₂₎

κούραση μεγάλη: 5: 229 χέζου₍₁₎

κουρούνα: αέρας - καλοσύνη 1: 569₍₁₂₎,572₍₉₎

κρίνω: δυο εχθρούς, όχι δυο φίλους 5: 217 φίλους₍₅₎

κρίση, άποψη: αφού σκεφτείς 5: 30 ακούου_(3,6) / απόφαση μονόπλευρη 5: 38 άdρας_(5,6) / κατά το αποτέλεσμα 5: 133 μάνα₍₅₎ / κατά το συμφέρον μας 5: 209 τρώ'ου₍₂₎

κριτήριο γερατειών: 5: 62 γέρους₍₂₅₎

κυνήγι: δεν είναι ποτέ προσοδοφόρο 5: 117 κυνηγώ, κυνήf', κυνηγός_(2,3)

κυνηγός και ψαράς: οφέλη φτωχικά 1: 121

λάδι: ιδιότητες διεγερτικές 5: 120 λάδ'₍₅₎

λάθος: 5: 33 αλλού₍₄₎ / δεν τιμωρείται 5: 120 λάθους₍₁₎

λαιμαργία: 5: 106 j'λιά₍₁₎

λεπτομέρειες: ασήμαντες και δύσκολες 5: 240 ψύλλους₍₂₎

λεύτερος προξενητής: κίνδυνος να τα φτιάσει με τη νύφη 5: 185 προυξιn'της₍₁₎

λησμονιά: γρήγορη από χήρα 5: 38 άdρας₍₇₎ / λόγω απουσίας 5: 135 μάτ'₍₂₎

λησμονούμε: τι δεν θα θέλαμε να μας κάμουν άλλοι στη θέση μας 5: 174 πιθιρά₍₂₎ / και το καλό και το κακό 5: 183 πράμα₍₃₎

λιγόλογος: έκφραση 5: 113 κουdός₍₁₎ / 5: 123 λό'ια, λόγους₍₇₎

λίγος, -η, -ο: και καλό 5: 111 κότα₍₉₎ / ποικιλία - ποσότητα 5: 122 λίγου₍₃₎ / άκου πολύ, μίλα λίγο 5: 178 π'λώ₍₁₎ / οι λίγοι έχουν επάρκεια 5: 184 πρόβατου₍₉₎ / καλύτερο απ' το καθόλου 5: 234 χριουφειλέτ'ς₍₁₎

λογαριασμοί: καλοί, οι σύντομοι 5: 26 αγιασμός₍₄₎,124 λουγαριασμός₍₂₎ / καλοί, αποκλείουν τσακωμούς 5: 125 λουγαριασμός_(3,4)

λόγια: χωρίς έργα 5: 37 αqικατώνου₍₁₎, 124 λό'ια, λόγους₍₁₆₎ / είναι εύκολα, τα έργα είναι δύσκολα 5: 123 λό'ια, λόγους₍₉₎ / καλά, αξίζουν όσο και η ευεργεσία 5: 124 λό'ια, λόγους₍₁₃₎ / απ' τα λόγια τους φαίνονται οι τρελοί 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₆₎ / πολλά, ωφέλεια λίγη 5: 143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₁₀₎,184 πρόβατου₍₇₎ / δεν αλλάζουν την πραγματικότητα 5: 211 τσίτσους₍₂₎

λόγος: δεν ξεχνιέται ούτε ο κακός ούτε ο καλός 5: 41 αρριβώνας₍₁₎ / υπόσχεση 5: 222 φτύνου₍₁₎ / μη τήρηση 5: 123 λό'ια, λόγους₍₁₂₎ / κακός: αθεράπευτος 5: 123 λό'ια, λόγους₍₁₀₎ / ο κακός δεν ξεχνιέται 5: 123 λό'ια, λόγους₍₁₁₎ / ο κακός εμάς ζημιώνει 5: 124 λό'ια, λόγους₍₁₅₎) / διαδίδεται εύκολα 5: 124 λό'ια, λόγους₍₁₄₎ / πάντα έχει και μιαν αλήθεια 5: 123 λό'ια, λόγους₍₈₎

λυγαριά (καναπίτσα): άνθιση 2: 45

λύση: πρόχειρες, ανόητες 5: 108 κόβου₍₂₎ / μέση λύση 5: 56 γαϊδούρ'₍₃₀₎

Μάης: κρύο 1: 558₍₇₎ / υποσχέσεις 1: 558₍₉₎ / τέλος αποθεμάτων 1: 558₍₁₀₎ / βροχή 1: 569_(7,8)

μάθηση: μόνο από μικρή ηλικία 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₆₎,65 γιρουdουξιχνώ₍₁₎ / ανεπίδεκτος 5: 64 γιμιτζής₍₁₎ / φρόνηση 5: 68 γράμματα, γράφου_(2,7) / αξία 5: 68 γράμματα, γράφου-69 _3,9) / δυσκολίες 5: 68 γράμματα, γράφου₍₄₎ / μαθαίνουμε όσο ζούμε 5: 132 μαθαίνου₍₁₎ / χρήσιμη ακόμα και αν έρχεται αργά 5: 132 μαθητής₍₁₎ / επιπόλαια 5: 134 μάστουρας₍₂₎

Μάρτης: κιρός 1: 558_(2,3,5,6,7)

μαρτιάτικο μαύρισμα: 1: 557₅₎

μάρτυρας αναξιόπιστος: 5: 189 ρουτάου₍₂₎

μάταια προσπάθεια: 5: 221 φουσκώνου₍₁₎

ματαιοπονία: 5: 201 στραβός₍₅₎

μάτια γερά: 5: 228 χαρά₍₃₎

μεγαλόπιασμα: 5: 113 κουλουκύθ'-κουλουκύθα₍₃₎

μεγαλοποίηση κατορθωμάτων: 5: 238 ψάρ'₍₁₁₎

μέγεθος, μεγέθη: μη συγκρίσιμα 5: 65 γλάρους₍₁₎ / μεγαλύτερη σημασία η φήμη 5: 119 λαγός₍₂₎

μέθη: 5: 197 σ'bιθέρα₍₁₎

μέθοδος: 5: 183 πριόn'-184₍₁₎

μεθυσμένος: πιο επικίνδυνος απ' τον τρελό 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₇₎

μέλλον: το μαντεύουμε απ' το παρελθόν 5: 122 λέ'ου₍₆₎ / άγνωστο 5: 195 σκουdάφτου₍₁₎ / άδηλο το μέλλον των παγιδευμένων 5: 180 πουλιά διάφορα₍₇₎

μεροληπτική αξιολόγηση: 5: 110 κοσκινού₍₁₎

μεροληψία: 5: 26 αγιάζου₍₁₎,153 ξιδιρό₍₁₎

μέσα: πενιχρά, για μεγάλο σκοπό 5: 120 λάδ'₍₁₎ / ας υπάρχουν κι οι άνθρωποι βρίσκονται 5: 133 μαναστήρ'₍₂₎ / απαραίτητα για διεκπεραίωση υπόθεσης 5: 180 πόρτα, πουρτάρ'ς₍₅₎

μέση λύση: 5: 56 γαϊδούρ'₍₃₀₎

μεταβλητότητα: ανθρωπίνων καταστάσεων 5: 171 πέφτου₍₁₎ / αστάθεια 5: 203 σφαίρα₍₁₎

μετακινήσεις: συχνές - ζημιώνουν 5: 44 ατσίgανους₍₁₎,158 ουdάς₍₂₎ / συχνές - ωφελούν 5: 70 γυρίζου₍₁₎ / επικίνδυνες 5: 96 καλόγιρους_(1,2)

μετεωρολογική: 5: 83 ήλιους₍₂₎

μετράμε τα βάσανα άλλων: 5: 94 καθούμινους₍₁₎

μετριασμός οργής: 5: 115 κρασί₍₂₎

μέτρο: 5: 61 γέρους₍₁₀₎, 66 γλώσσα₍₁₎, 89 θλίβου₍₁₎, 105 κλάνου_(8,9), 167 παρασγουρουμάll'ς₍₁₎, 175 πιρίσσου₍₁₎, 191 σακί₍₂₎, 194 σκοινί₍₃₎, 199 σπέρνου₍₄₎, 219 φ'λί₍₁₎, 222 φ'σώ₍₁₎

μη τήρηση λόγου: 5: 123 λό'ια, λόγους₍₁₂₎

μητρική στοργή: 5: 125 λούζου₍₁₎

μικρός και τρελός: δεν υποκρίνονται 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₁₎

μίμηση: 5: 201 στραβός₍₃₎

μισθός: καλύτερος απ' το συνεταιρισμό 5: 161 πάγα₍₁₎

μίσος συγγενών: το αγριότερο 5: 135 μάτ'₍₄₎

μοίρα: κοινή 5: 52 βράζου₍₃₎ / προδιαγεγραμμένη 5: 65 γιός₍₁₎ / αν ευνοεί, ελαττώματα δεν υπολογίζονται 5: 139 μοίρα₍₁₎ / το ουσιώδες για το γάμο 5: 185 προίκα₍₁₎ / ορίζει την παντρειά 5: 212 τυφλουκυριακή_(1,2)

μοιρασιά: όσο λιγότεροι, τόσο μεγαλύτερο μερίδιο 5: 194 σκόρδου₍₃₎

μοναστηριακά: αποφυγή δοσοληψιών 5: 133 μαναστήρ'₍₁₎

μόνοι μας να κάνουμε τις δουλειές μας: 5: 209 τρώ'ου₍₄₎

μονοκαλλιέργεια: 5: 35 αμπέλια₍₅₎

μόρφωσης δύναμη: 5: 28 αγράμματους₍₁₎

μπερδεψοδουλειά: 5: 213 υφαίνου₍₂₎

μυστικό: φανερό σε όλους 5: 116 κρυφό₍₁₎ / φύλαξη 5: 144 μυστικό_(1,5) / απόκρυψη 5: 144 μυστικό_(2,3) / είναι μόνο για έναν 5: 144 μυστικό₍₄₎ / προδοσία 5: 144 μυστικό₍₆₎ / δεν κρατάει η γυναίκα 5: 144 μυστικό₍₇₎ / να μην τα εμπιστευόμαστε 5: 180 πόρτα, πουρτάρ'ς₍₄₎

μωρό: ασύδοτο 5: 42 άρχουdας₍₄₎ / βασκανία - πρόληψη 5: 172 πιδιά₍₅₎ / που κλαίει γιατί πεινάει 5: 179 π'νώ₍₂₎

νεόπλουτος: δεν πρέπει να τον εμπιστευόμαστε 5: 42 άρχουdας₍₁₎

νερό: καιρός 1: 569₍₁₂₎ / που κινείται δεν μολύνεται 5: 209 τριχάμινου₍₁₎

νοικοκύρης: τρελός, καλύτερα απ' το φρόνιμο ξένο 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₁₎ / έχει την τελευταία λέξη 5: 135 μεϊμάρ'ς₍₁₎,147 n'κουκύρ'ς₍₁₎

νόμος: το έθιμο ισχυρότερο 5: 77 έθιμου₍₁₎

νύφη (νύφ'): σίγουρο μόνο ότι κατέχεις 1: 412

νύχτα: ακατάλληλη για σωστή δουλειά 5: 149 νύχτα₍₃₎

ξεκίνημα: τα απαραίτητα θα βρεθούν 5: 41 αρμυρό₍₁₎

ξεκουράζουμε δήθεν το δουλευτή: αναθέτοντάς του βαρύτερη δουλειά 5: 148 νύφ'₍₃₎

ξενιτιάς καημοί: 5: 154 ξινιτιά₍₁₎

ξένο: πιο επιθυμητό 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά_(17,18)

ξένος: ευχάριστος αλλά και δυσάρεστος 5: 152 ξένους₍₆₎ / ζημιά στις δουλειές μας 5: 218 φιρτός₍₁₎

ξεπέρασμα: σε σύγκριση 1: 557₍₆₎

ξεπεσμός: 5: 72 δήμαρχους₍₁₎, 196 σκύλους₍₁₃₎, 198 σουγιουλτζής₍₁₎, 227 χαb'λά₍₁₎, 231 χιριτίσματα₍₁₎

ξεχανιάρηδες: 5: 231 Χιώτ'ς₍₂₎

ξοδεύεις στο πιοτό, θα μείνεις νηστικός: 5: 187 ρακί₍₁₎

ξόδεψε, να σοδιάσεις: 5: 26 αγαπώ₍₅₎, 41 αρκούδα₍₁₎, 47 βάζου₍₂₎, 89 θύμιασμα₍₁₎, 98 καdήl'₍₁₎, 120 λάδ'₍₂₎, 131 μάγειρας, μα'ειρεύου₍₁₎, 143 μύλους, μυλουνάς, -ού_(8,9), 182 πουρδή₍₃₎, 219 φόl'₍₁₎, 238 ψάρ'₍₁₃₎

οδηγίες από ανίδεο: 5: 201 στραβός₍₆₎

οικονομία: 1: 120

οικονομικά ανεξάρτητος: 3: 310 γλώσσα

οικονομική δυσχέρεια: 5: 158 Ουβραίους₍₂₎

οκνηρία και ανεργία: πάνε μαζί 5: 37 άνθρουπους₍₁₃₎

ολιγάρκεια: 5: 36 ανάπαψ'₍₁₎

ολιγαρκείς: 5: 230 χειρότιρα₍₁₎

ολοφάνερα: 5: 233 χουριό₍₅₎

ομιλία: προσεκτική 5: 45 αυτί₍₁₎ / σωσίβιο έως καταστροφή 5: 66 γλώσσα₍₁₎ / ευγενική 5: 200 στόμα₍₂₎

όμοιος: αλληλοϋποστήριξη ομοίων 3: 303 παροιμίες₍₁₎ / με όμοιο 5: 27 άγιους₍₇₎,208 τριλός₍₄₎

ομοιότητα: ανεπιτυχής 5: 28 αgίζου₍₁₎ / απόκρυψη 5: 33 αmιπού₍₂₎ / απόλυτο ταίριασμα 5: 53 βρίσκου₍₁₎,208 τρίχα₍₁₎ / κακών και πονηρών 5: 69 γ'ρούn'₍₉₎, 194 σκατά₍₁₎ / όμοιος στον όμοιο 5: 105 j'λάου₍₁₎, 157 όμοιους₍₁₎,169 πέτρα₍₃₎,182 πούστ'ς₍₁₎,197 σμίγου₍₂₎,218 Φίλιππους₍₁₎ / όλοι οι πονηροί όμοιοι 5: 119 λαγός₍₃₎ / όλοι οι ανόητοι συνεννοούνται 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₆₎ / αλληλοϋποστήριξη ομοίων 5: 135 μάτ'₍₃₎ / οι απατεώνες συνεννοούνται 5: 140 μουχλούζ'ς₍₂₎,239 ψεύτ'ς₍₂₎ / φαινομενική 5: 169 πέτρα₍₁₎ / πετυχημένη συνεργασία 5: 198 σ'bιθιριάζου₍₂₎ / στα ελαττώματα 5: 235 χτυπώ₍₂₎ / ανόμοια που παρουσιάζονται όμοια 5: 238 ψάρ'₍₈₎

ομολογία: αλήθειας από αγάπη 5: 26 αγαπώ₍₄₎ / αμαρτίας 5: 34 αμαρτία₍₁₎

ομορφιάς παράμετροι: 5: 168 αμαρτία₍₁₎

ομοτέχνων φθόνος: 5: 165₍₁₈₎ παπάς

όνειρα: πραγμάτωσης επιθυμιών μας 5: 33 αmιπού_(3,7),178 π'νώ₍₁₎

οξύθυμος: τον εαυτό του ζημιώνει 5: 28 αeειό₍₁₎

όρασης οξύτητα: 1: 560₍₇₎

οργάνωση σωστή: προλαμβάνει αποτυχία 5: 170 πέτρα₍₁₄₎

οργή: προκαλείται απ' τον ερεθισμό 5: 141 bέb'κας₍₁₎ / μετρίασμα 5: 115 κρασί₍₂₎

ορφάνια: κακή και για μεγάλους 5: 159 ουρφανός₍₁₎

ουρανός - αστραπές: δεν φοβάται ο καλός 1: 568₍₅₎

ουσιώδη: τα παραβλέπουμε για τα επουσιώδη 5: 146 Νικαριώτ'ς₍₁₎ / δεν καλύπτονται με τα επουσιώδη 5: 180 πουλιά διάφορα₍₅₎

οφειλές: δυσκολοεξοφλούνται 5: 68 γράμματα, γράφου₍₆₎

όφελος: δεν έχουμε από άνθρωπο που δεν έχει τίποτα 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₈₎

παθαίνω: το κακό που ευχόμαστε ή μελετούμε για άλλον 5: 108 κόll'βα₍₂₎, 120 λάκκους₍₂₎ / αυτό που αγαπούμε περισσότερο 5: 181 πουνώ-182₍₂₎

πάθημα: μας κάνει σχολαστικά προφυλακτικούς 5: 114 κουρκούτα₍₃₎ / αναδεικνύει την αξία μας 5: 142 bουτ'κός₍₄₎

παιδί: καλό από κακούς γονιούς και αντίθετα 5: 27 αgάθ'₍₂₎ / χήρος 5: 38 άdρας₍₈₎ / ανάπτυξη 5: 56 γαϊδούρ'₍₃₃₎ / προτιμότερα τα πολλά 5: 172 πιδιά₍₃₎ / καλό - κακό 5: 172 πιδιά₍₉₎ / βασανίζει τους συνοδούς του 5: 172 πιδιά₍₁₀₎

παινέματα ψεύτικα: 5: 69 γ'ρούn'₍₇₎

πάμπτωχος: 5: 166 πάπλουμα₍₂₎

πανταχού παρόντες: 5: 72 δέχουμι₍₁₎ / 5: 121 λείπου₍₃₎

παπάς: παιδιά 5: 163 παπαδόπ'λου₍₁₎ / πλεονεξία 5: 165 παπάς₍₂₅₎

παππού και γιαγιάς αγάπη προς εγγόνια: 5: 173 πιδιά₍₁₃₎

παραγωγή τοπική: 5: 231 Χιώτ'ς₍₄₎

παραδιαλέγω: αποτυγχάνω 5: 73 διαλέου₍₁₎

παράκαιρη αίτηση βοήθειας: 5: 240 ψουμουζήτ'ς₍₁₎

παρακαλώ: μα βοηθώ κι ο ίδιος 5: 185 προυσιφχή₍₁₎

παραλείψεις βασικές: 5: 121 λειτουργιά₍₁₎

παραλληλισμοί άσχετοι: 5: 58 γάτα₍₈₎,112 κουλιός₍₁₎

παράλογη δικαιολογία: 5: 169 πέρ'σ'₍₂₎

παραλογισμοί: 5: 33 αmιπού_(2,5), 63 γίδα₍₁₎, 109 κόρακας, κουρούνα₍₅₎, 125 λουλός, λουλάδα-126₍₂₄₎, 142 bουτ'κός₍₅₎, 162 παίρνου₍₁₎

παραμέληση δουλειάς: 5: 102 κ'βέdα₍₁₎ / 5: 188 ρόκα₍₁₎

παραπλανητικό συμπέρασμα: 5: 229 χασμουριέμι₍₁₎

παράπονα: ανάρμοστα 5: 62 γέρους₍₂₄₎ / άδικα 5: 104 κλαίου₍₂₎ / χωρίς φθόνο 5: 166 παραπουνιάρ'ς₍₁₎

παράσταση ομοίων για ανόμοια: 5: 120 λαγός₍₇₎

παρατήρηση: για τα παιδιά πόρνης 5: 183 πουτάνα ₂₎ / λίγη αλλά σωστή 5: 122 λίγου_(1,2)

παρατηρητικότητας, φροντίδας έλλειψη: 5: 115 κρέας₍₂₎

παρηγοριά: σε μάνα με άσχημο μωρό 5: 43 άσj'μους₍₁₎ / για μη ολοκλήρωση σκοπού 5: 91 ιbόδιου₍₁₎ / για ζημιά υλική 5: 132 μάl'₍₁₎

παρουσίαση πικρού σαν γλυκό: 5: 228 χάπ'₍₁₎

πάχνη (πάxηn'): 1: 569₍₄₎

πεθαμένος: θάνατος 5: 174 πιθαίνου_(4,5) / έχει δικαιωθεί 5: 187 ραίνουμι₍₁₎

πείνα: δεν φαίνεται 3: 316 j'λιά_(1,2)

πείρα: απόκτημα ηλικίας 5: 61 γέρους_(1,8) / και προϊσταμένου και υφισταμένου 5: 67 γούμινους₍₁₎ / και δύναμη 5: 75 δόdια₍₁₎ / από παθήματα άλλων 5: 95 κακό₍₂₎ / απόκτηση, με αδιαφορία αποτελέσματος 5: 101 κασίδ'ς₍₄₎ / απαραίτητη 5: 151 ξαναγίνουμι₍₁₎ / τίμημα 5: 161 παθαίνου_(1,2),163 παπαδιά₍₃₎ / απόκτηση από λάθη προηγουμένων 5: 161 παθαίνου₍₃₎,167 πάτ'μα₍₁₎

πείσμα: 5: 42 αρχίδια₍₁₎,50 β’λιάου₍₁₎,64 γινάτ'₍₁₎,67 γουδί₍₁₎

πεισματάρης: 5: 122 λέ'ου₍₅₎,240 ψύλλους₍₁₎

πενιχρά μέσα: για μεγάλο σκοπό 5: 120 λάδ'₍₁₎

περιβάλλον: ισχυρού 5: 43 άρχουdας₍₁₃₎ / ευθύνεται 5: 74 δ'κός₍₁₎ / κίνδυνος 5: 111 κότα₍₁₀₎

περιουσία: 5: 67 γόνατα₍₁₎, 199 σπίτ'₍₅₎

περιποίηση: από ειδικό 2: 313₍₂₎ / φαίνεται απ' το πρόσωπο 5: 38 άdρας₍₉₎ / καθετί θέλει τη δική του 5: 206 τοίχους₍₁₎

περιφρονημένος: 5: 154 ξιφουρτώνου₍₁₎

περιφρόνηση: σε κείνον που ανακατεύεται χωρίς πρόσκληση 5: 29 ακάmιστους_(1,2) / ασήμων 5: 55 γαϊδούρ'₍₁₃₎ / θρασύτητας 5: 115 κριμμύδια₍₁₎ / ειρωνικά 5: 138 μιταξουτός₍₁₎ / μέσων, που έφεραν το αποτέλεσμα 5: 180 πουλιά διάφορα₍₆₎ / 5: 215 φακή₍₁₎

πετυχαίνουμε με το καλό: 5: 240 ψουμί₍₈₎

πίεση: με πρόφαση την αγάπη 5: 26 αγαπώ₍₂₎ / γεννάει αντίσταση 5: 55 γαϊδούρ'_(21,28),142 bουτ'κός₍₃₎ / φέρνει κακό αποτέλεσμα 5: 106 j'λιά₍₅₎ / αποτελέσματα 5: 168 πατώ₍₁₎

πικρά πράγματα: με θεραπευτικές ιδιότητες 5: 174 πικρό₍₁₎

πίκρα: εναλλάσσεται ή και συνυπάρχει με τη χαρά 5: 30 άκλαφτους₍₁₎ / αναγκαστική πριν τη χαρά 5: 36 ανάστασ'₍₁₎

πίστη: και υπομονή 5: 88 Θιός₍₂₄₎ / σε όσα βλέπουμε, όχι σε όσα ακούμε 5: 123 λό'ια, λόγους₍₁₎

πλεονασμός αγαθών: 5: 96 καλά₍₂₎

πλεονεξία: 3: 317 κώλους₍₁₎. 5: 52 βόιδ'₍₁₈₎, 74 δ'κός₍₄₎, 91 ιπίσκουπους₍₁₎, 96 καλά₍₁₎, 111 κότα₍₈₎, 237 ψάρ'₍₆₎

πλήθος: νικάει τη δύναμη 5: 39 αdρειουμένους₍₁₎

πλούσιος: δεν συγκινείται 3: 316 παροιμίες₍₂₎ / δεν καταλαβαίνει το παράπονο του φτωχού 5: 106 j'λιά₍₄₎ / απρόθυμος σε βοήθεια 5: 224 φτώχεια₍₁₈₎ / μη τον δανείσεις και από φτωχό μη δανειστείς 5: 222 φτώχεια₍₂₎

πλουτισμός: με βλαστήμια 5: 49 βλαστ'μώ₍₁₎ / άκοπος 5: 138 μισές, ου₍₁₎

πλούτη: ισχύς 5: 42 άρχουdας_(8,9) / δεν συνυπάρχουν με τιμιότητα 5: 43 άσπρα₍₁₎ / άνεση γνώμης 5: 69 γρόσα₍₁₎ / φέρνουν άλλα πλούτη 5: 122 λίπα₍₁₎ / κρύβουν ελαττώματα 5: 180 πουδιά_(1,2)

πόλεμος: συνεχής μεταξύ καλού και κακού 5: 26 άeιλους₍₁₎

πολυαρχία: ασυμφωνία 5: 87 Θιός₍₂₎

πολυευσπλαχνία Θεού: 5: 37 άνθρουπους₍₈₎

πολυλογία: 5: 124 λό'ια, λόγους_(18,19)

πολύξεροι: 5: 101 κατέχου₍₁₎

πολυπραγμοσύνη: 5: 35 αμπέλια₍₃₎, 49 βλέπου₍₂₎, 80 ζιβγάς₍₁₎, 153 ξέρου₍₁₀₎, 176 πίτα₍₂₎, 189 ρουφώ₍₁₎, 192 σειέμαι₍₁₎, 199 σπέρνου₍₁₎, 211 τσ'κάl', τσ'καλάς₍₂₎, 215 φα'ί₍₂₎, 221 φουστάνα₍₁₎, 238 ψείρα₍₅₎

πολυπράγμων: 5: 181 πουλυτιχνίτ'ς₍₁₎

πολύτιμα πράγματα: μη εκμεταλλεύσιμα 5: 181 πουλλά₍₁₎

πονηριά: 5: 37 άνθρουπους₍₁₅₎

πονηρό ή επικίνδυνο: 5: 120 λάκκους₍₁₎

πονηρός: 5: 73 διάουλους₍₅₎,216 φίδ'₍₃₎

ποσότητα χωρίς ποιότητα: 5: 113 κουλουκύθ'-κουλουκύθα₍₅₎

πράγματα αδύνατα να συμβούν: 5: 197 σ'bέθιρους₍₁₎

πράξεις: ανωφελείς, ανόητες 5: 62 γέρους₍₂₃₎ / αντίθετες με λόγια 5: 71 δάσκαλους₍₁₎ / επιπόλαιες με μεγάλο τίμημα 5: 105 κλέβου₍₄₎ / υποχρεωτικές ή προαιρετικές 5: 229 χάρ'σμα₍₁₎

προαίρεση αγαθή: 5: 99 καρδιά₍₂₎

πρόβατο: 2: 211 παροιμίες₍₁₎. 5: 184 πρόβατου₍₈₎

πρόβλεψη: ημέρας 1: 556₍₁₎ / ανέμου 1: 557_(4,8) / καιρού 1: 569₍₁₂₎ / όχι τέλεια 5: 33 αmιπού₍₆₎ / πρόληψη δυσάρεστου 5: 43 άσπρους₍₁₎ / προστριβών 5: 50 β'νό_(2,3) / λαθεμένη 5: 50 βόιδ'₍₂₎ / συνεπειών 5: 53 βρόdους₍₁₎ / κακών σχέσεων 5: 64 γίδα₍₈₎,99 κάρβ'να₍₁₎ / δύσκολης θέσης 5: 73 διάουλους₍₄₎ / δυσάρεστου αποτελέσματος 5: 142 μ'τζουρώνουμι₍₁₎ / κινδύνου 5: 170 πέτρα₍₁₅₎ / με προνοητικότητα 5: 218 φ'λά'ου₍₂₎,221 Φράgους₍₁₎

προκατάληψη για φταίξιμο: 5: 148 νύφ'₍₆₎

πρόκληση: 5: 116 κριμνώ₍₃₎,196 σκύλους₍₁₈₎,222 φτύνου₍₂₎

προκοπή: απαραίτητη η προσωπική μας παρουσία 5: 121 λείπου₍₁₎ / των πάντων την άνοιξη 5: 121 Λαbρή₍₁₎ / με μυαλό και δουλειά 5: 172 πιδιά₍₂₎

προκοψύνη: 2: 92 παροιμίες₍₂₎, 313 παροιμίες₍₁₎. 5: 37 άνθρουπους₍₁₂₎, 51 βόιδ'₍₃₎, 65 gατήρ'ς₍₁₎, 67 γόνατα₍₂₎, 75 δ'λειά_{(3,6,7,10,11)}, 86 θέλου₍₅₎, 107 j'μάμι₍₁₎, 118 κώλους₍₉₎, 136 μέl'σσα, μιλήσσ'₍₁₎, 209 τρώ'ου₍₇₎

πρόληψη: απόλαυσης, έστω μερικής 5: 28 αγουρουφάς₍₁₎ / πριν σου κάμουν, να κάμεις 5: 133 μάνα₍₂₎ / καίρια και σωστή 5: 138 μ'λάρ'-139₍₄₎

προμήθεια: 5: 26 αγιασμός₍₁₎,38 άdρας₍₁₀₎,47 βάζου₍₁₎,103 κιρός₍₁₀₎,173 πιδιά₍₁₆₎,198 Σουτήρα₍₁₎,199 σπέρνου₍₃₎

προνοητικότητα: 1: 397. 5: 29 αδιάρμιστους₍₁₎,72 δένου₍₁₎

προξενιά: 1: 396

προορισμός: δεν αλλάζει 5: 143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₁₂₎

προπληρωμή: κακή αγορά 5: 177 πληρώνου₍₁₎

προσαρμογή: στις περιστάσεις 5: 41 αρμινίζου₍₁₎ / για αποφυγή περιπετειών 5: 55 γαϊδούρ'₍₁₈₎ / με το περιβάλλον 5: 210 τσαρσί₍₁₎ / για επιβίωση 5: 233 χουριό_(2,3)

προσοχή: στα λόγια μας 5: 123 λό'ια, λόγους₍₃₎ / στα καθήκοντά μας 5: 176 πίτα₍₃₎

προσπάθεια: η συνεχής φθείρει 5: 188 ρινί₍₁₎ / φέρνει αποτέλεσμα 5: 203 σφίξ'₍₁₎ / μάταια 5: 221 φουσκώνου₍₁₎

προσποίηση: πονηρού 5: 58₍₉₎ γάτα / αφιλοκέρδειας 5: 58₍₁₄₎ γάτα / καλοσύνης 5: 73₍₆₎ διάουλους / προκοψύνης 5: 75₍₈₎ δ'λειά / ότι δεν καταλαβαίνουν 5: 152₍₁₎ ξέρου, 143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₃₎ / παραπλάνηση με σκοπό κακό 5: 232 χουρατεύου₍₁₎

προστασία μας απ' τη μάνα: 5: 133 μάνα₍₃₎

προστάτες - διώκτες: 5: 73 διάουλους₍₈₎

προστυχιές δεν ικανοποιούν: 5: 69 γ'ρούn'₍₈₎

προσωπική παρέμβαση: φέρνει αποτέλεσμα 5: 185 πρόσουπου₍₁₎

προσωρινότητα: 5: 107 κ'bάρους₍₂₎

προτίμηση: στολιδιών από τροφή 5: 209 τρώ'ου₍₈₎ / να μας αδικεί ο δυνατός παρά ο αδύνατος 5: 210 τσακάl'₍₂₎

προφάσεις: ανόητες 5: 30 αλάργα₍₁₎,58 γάτα₍₃₎,69 γ'ρούn'₍₁₎ / αστήρικτες 5: 45 αυτί₍₂₎,92 ίσκιους₍₃₎ / 5: 45 αφουρμή₍₁₎ / δικαιολόγησης δειλίας ή τεμπελιάς 5: 52 βρακί₍₂₎ / για παραμέληση καθήκοντος 5: 75 δ'λειά₍₅₎ / ψεύτικες 2: 119. 5: 80 ζ'μώνου₍₃₎,195 σκύλους₍₃₎ / 5: 86 θέλου_(1,7) / σκόπιμη μεγέθυνση ζημιάς 5: 111 κότα₍₃₎ / πονηριές 5: 197 σκύλους₍₂₅₎ / απασχόλησης 5: 238 ψάχνου₍₁₎ / παράκαιρες 5: 211 τσικνώνου₍₁₎

προφύλαξη: 5: 83 ήλιους₍₇₎,86 θέσ'₍₁₎,87 Θιός₍₁₇₎,94 κάβουρας₍₇₎,127 λύκους_(5,6)

πρωθύστερα: 5: 48 βαφτίσα₍₃₎

πρωτεύει η εξυπηρέτηση δικών μας: 5: 74 διψώ₍₁₎

πρώτος: στους αδύνατους παρά τελευταίος στους ισχυρούς 5: 141 bουτ'κός₍₂₎

ρέμπελοι, ανόητοι: 5: 207 τράκα₍₁₎

ρίζες όχι βαθιές: 5: 202 συdικνιά₍₁₎

ριψοκίνδυνος: 5: 224 φυλακή₍₁₎

ρώτα αλλά αποφάσιζε μόνος: 5: 67 γνώμ'₍₁₎

Σαμιώτες: είναι άτακτοι 5: 192 Σάμος₍₁₎

Σάμος: δείχνει μεγάλη ανοχή 5: 192 Σάμος₍₂₎

σβέρκο: 3: 312 σβέρκους

σεβασμός στους ισχυρούς: 5: 230 χέρ'₍₄₎

σειρά έχει ο καθένας: όποιος κι αν είναι 5: 163 παπάς₍₁₎

σεξουαλική δύναμη: 5: 103 κιφάl'₍₃₎

σημασία: μεγάλη σε ασήμαντα 5: 191 σαλίgαρους₍₁₎ / έχει η τελική απόφαση 5: 213 υστιρ'νά₍₁₎

σημειωμένος άνθρωπος: με σωματικό ελάττωμα 5: 87 Θιός₍₁₅₎

σίγουρα, έστω και λίγα: 5: 230 χέρ'₍₁₎

σιγουριά: 5: 29 αϊτός₍₁₎,34 άλουγου₍₂₎,85 θάλασσα₍₄₎,177 πιτράς₍₁₎

σιωπή - σιωπώ: 5: 30 ακούου₍₁₎, 43 ασ'μένια₍₁₎, 138 μίl'μα₍₁₎, 198 σουπαίνου₍₁₎

σκέφτομαι: πριν αποφασίσω 3: 310 γλώσσα. 5: 108 κόβου₍₁₎ / αυτό που θα ήθελα 5: 238 ψάρ'₍₁₄₎

σκέψη: και χρόνος πολύς για ασήμαντη δουλειά 5: 243 ώρα_(2,3)

σκληρότητα: απαραίτητη για την αγωγή, την παίδευση 5: 155 ξύλου₍₁₎ / σε βοηθό μας 5: 196 σκύλους₍₂₁₎

σκοπός: επίτευξη ανεξαρτήτως μέσων 5: 38 άdρας₍₁₎ / πετυχαίνει με το καλό 5: 230 χέρ'₍₄₎

σπατάλη: για καλοζωία 5: 58 γάτα₍₅₎ / μόνο περιστασιακά 5: 80 ζ'μώνου₍₂₎ / ελάττωμα 5: 175 πιριττά₍₁₎

σπίτι: το παλάτι μας 5: 199 σπίτ'_(2,4) / ανθυγιεινό να κατοικείται αμέσως 5: 199 σπίτ'₍₃₎ / εκεί φχαριστιόμαστε 5: 210 τσάρκους₍₁₎

σπορά: σωστή 2: 92 παροιμίες₍₆₎ / κατάλληλος χρόνος 2: 93 παροιμίες_(7,8,10)

σταθερότητα: απόλυτη δεν υπάρχει 5: 167 πατριάρw'ς-168₍₁₎

σταφύλια: 2: 47 λ. αγουρίδα

στενοχώρια: δεν λείπει από κανέναν 5: 36 άνθρουπους₍₄₎ / φαίνεται 5: 108 κόβου₍₃₎ / καταστρέφει την υγεία 5: 174 πίκρα₍₁₎,232 χουλιώ₍₁₎ / φανέρωση 5: 179 πόνους₍₁₎ / έγγαμος βίος 5: 162 παdρεύου₍₁₎

στοργή: μητρική 5: 125 λούζου₍₁₎

στόχος: η επίτευξη απαιτεί επιδεξιότητα 1: 245 / ένας, όχι πολλοί μαζί 5: 120 λαγός₍₆₎

στρεψόδικη άποψη: 2: 301 παροιμίες₍₁₎

συγγένεια: δύναμη 5: 29 αίμα₍₁₎ / ανυπαρξία 5: 35 αμπέλια₍₂₎ / να αποφεύγεται με πλούσιο, ισχυρό 5: 42 άρχουdας₍₆₎ / αγχιστείας 5: 64 γινιά₍₁₎

συγκράτηση αισθημάτων: 5: 25 αγαπώ₍₁₎

σύγκριση άστοχη: 5: 104 κλάνου₍₁₎

συγκυρία: 5: 55 γαϊδούρ'₍₈₎

σύγχυση: ασυναρτησία 5: 44 αυγό₍₃₎ / από κακό προγραμματισμό 5: 112 κουλουβούτα₍₁₎

συγχώρεση: παιδικών σφαλμάτων 5: 89 θ'μάμι₍₁₎

σύζυγος κακιά: 5: 66 f'ναίκα₍₄₎

συκιά - ελιά: 2: 135 παροιμίες₍₃₎

συκοφαντία άδικη: ειρωνικά 5: 25 αβανιά₍₁₎

συλλογισμοί αυθαίρετοι: 5: 131 μάγειρας, μα'ειρεύου_(2,4), 136 μέl'σσα, μιλήσσ'₍₃₎, 139 μ'νί₍₁₎, 142 μύγα₍₃₎, 146 νίβουμι₍₁₎, 181 πουλιά διάφορα₍₉₎

συμβάντα: αδιάφορα για μας 5: 56 γαϊδούρ'₍₃₁₎ / ανέλπιστη επιτυχία 5: 119 λαγός₍₁₎

συμβιβασμός: ασυμβίβαστων πραγμάτων 5: 195 σκύλους, -λα, -λί₍₇₎ / καλύτερη λύση 5: 202 συβιβασμός₍₁₎ / πράξη αγαθή 5: 202 συβιβασμός₍₂₎

συμβουλές: ανόητες αντί βοήθειας 5: 35 αbάς₍₂₎ / συγκεκριμένων προτιμήσεων 5: 51 βόιδ'₍₁₂₎ / έχουν αξία όταν γίνονται αποδεκτές 5: 123 λό'ια, λόγους₍₅₎ / για μανιτάρια και χόρτα 5: 133 μανίτα₍₁₎ / για κρασοπότες 5: 189 ρω₍₁₎

συμμαχία με το κακό: 5: 49 βλαστ'μώ₍₂₎

σύμμετρες ενέργειες: 5: 185 προυσj'νώ₍₁₎

συμπεθεριάζουμε: αφού γνωριστούμε με συνεταιρισμό πρώτα 5: 198 σ'bιθιριάζου₍₁₎

συμπεριφορά διαφορετική: 5: 196 σκύλους₍₁₂₎

συμφέρον : καθένας για το δικό του ενδιαφέρεται 5: 28 αgούτσα₍₁₎,143 μύλους, μυλουνάς, -ού₍₆₎ / το μέτρο εκτίμησης πράξεών μας 5: 49 βλέπου₍₄₎,215 φα'ί₍₃₎ / το προτιμότερο 5: 115 κρασί₍₁₎ / του ξένου καθορίζει τη στάση του απέναντί μας 5: 152 ξένους_(7,8) / άγνοια 5: 228 χαρίζου₍₁₎

συμφεροντολόγοι: 5: 209 τρώ'ου₍₃₎

συμφερότερο: απ' το καλό, το καλύτερο 5: 50 β'νό₍₄₎

συμφορά: μεγάλη απαξιώνει τη μικρή 3: 303 παροιμίες₍₃₎ / καλύτερα στα υπάρχοντά μας παρά πάνω μας 5: 51 βόιδ'₍₁₀₎ / αντιμετωπίζεται όσο και μεγάλη να είναι 5: 148 dαγιαdώ₍₂₎ / ανεξάρτητη αιτίας που την προκάλεσε 5: 174 πιθαίνου₍₃₎ / κέρδος ότι περισώσουμε 5: 199 σπίτ'₍₁₎

συμφωνία: απαραίτητη για κάθε δουλειά 5: 44 ασυμφώn'τους₍₁₎ / απαραίτητη για αποφυγή τσακωμού 5: 45 αυλάj'₍₂₎ / πριν από κάθε συνεργασία 5: 123 λό'ια, λόγους₍₆₎ / μπροστά σε κοινό σκοπό 5: 164 παπάς₍₁₃₎ / σε πράξη εμπειρότερου 5: 201 στρέουμι₍₁₎

συμφωνώ: εύκολα 5: 164 παπάς₍₁₂₎

συναναστροφές: αποτελέσματα 5: 37 αqικατώνου₍₂₎ / κακές 5: 54 γαϊδούρ'₍₆₎,137 μήλου₍₁₎ / 154 ξιραίνου₍₁₎,176 πίτουρα₍₁₎ / αποδοχή αποτελεσμάτων 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₄₎ / ωφέλιμες 5: 67 γούνα₍₁₎ / αποτελέσματα ανάλογα 5: 71 δάσκαλους₍₂₎,72 δέρνου₍₂₎,114 κουπέl'₍₁₎,201 στραβός₍₂₎ / όμοιος στον όμοιο 5: 94 κάθουμι₍₃₎ / κληρονομικότητα 5: 134 μάστουρας₍₃₎ / μας χαρακτηρίζουν 5: 171 πηγαίνου₍₁₎,218 φίλους₍₁₁₎ / καλές 5: 171 πηγαίνου₍₄₎,221 φουτιά₍₁₎ / σωστές 5: 207 τραπέζ'₍₁₎,105 κλέβου₍₆₎ / 5: 240 ψουριάρ'ς₍₁₎

συνάντηση: πάντοτε πιθανή 5: 50 β'νό₍₁₎

συνεργασία: απαραίτητο το ταίριασμα 2: 92 παροιμίες₍₄₎ / δύσκολη στο χρόνο 5: 180 πουλιά διάφορα₍₄₎ / απατεώνων 5: 197 σμίγου₍₁₎ / έχει ρίσκο 5: 202 συdρουφιά₍₁₎

σύνεση και προσοχή: 5: 63 γίδα₍₆₎

συνεταιρισμός: δύσκολη υπόθεση 5: 112 κουl'γιά, κουl'γιάζου₍₂₎ / αποφυγή 5: 140 μόνους_(1,3) / καλύτερα ο μισθός 5: 161 πάγα₍₁₎

συνήθεια: δεν αποβάλλεται εύκολα 5: 154 ξιπέφτου₍₁₎, δύναμη 224 φυλακή₍₂₎

συνοικέσιο: δεν πρέπει να ναυαγεί για λεπτομέρειες προίκας 5: 57 γαbρός₍₂₎

συντήρηση, διατήρηση: 5: 238 ψάρ'₍₁₂₎

συνύπαρξη: καλών, κακών 5: 240 ψουριάρ'κα₍₁₎

συχνότερες αιτίες θανάτου γέρου: 5: 62 γέρους_(19,20)

σφάλματα: βλέπουμε μόνο των άλλων 5: 74 δ'κός₍₅₎ / θλίψη Θεού 5: 87 Θιός₍₄₎ / τα πληρώνουμε σκληρά 5: 235 χτυπώ₍₁₎

σφάλουμε όλοι: 5: 163 παπαδιά₍₂₎

σχέσεις: με ανώτερο 5: 27 άγιους₍₈₎,234 Χριστός_(1,2) / με τους κατώτερους αλλά και εύνοια ανωτέρου 5: 27 άγιους₍₉₎ / ανάλογες με το πρόσωπο, σύμμετρες 5: 27 άγιους₍₁₀₎ / με τους τοπικούς παράγοντες 5: 27 άγιους₍₁₁₎ / γαμπρού με πεθερικά 5: 57 γαbρός₍₁₎ / με γείτονα 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₁₎ / όχι με τρελούς 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₂₎ / επιλεκτικές 5: 127 λουλούδ'₍₁₎

σωστή: εκτίμηση 5: 147 νουγώ₍₁₎ / δουλειά 5: 170 πέτρα₍₁₁₎ / οργάνωση 5: 170 πέτρα₍₁₄₎ / και τίμια εργασία 5: 198 σουστά₍₁₎ / χρήση 5: 207 τραγούδ', τραγ'δώ₍₃₎

σωτήρας: ζημιώνω, για να παρουσιαστώ ως σωτήρας 5: 188 ρίχνου₍₁₎

τάξη: κληρονομική 5: 37 άνθρουπους₍₆₎ / ρυθμός 5: 84 ήλιους₍₁₂₎ / για κάθε πράγμα 5: 179 πόρτα, πουρτάρ'ς₍₂₎

τάξιμο: 5: 27 άγιους₍₆₎

ταύτιση: ζημιωτή με ζημιωμένο 5: 52 βόιδ'₍₁₈₎

τελειότητα: πλήρης δεν υπάρχει 5: 64 γίδα₍₇₎

τεμπέλα γυναίκα: 5: 29 αδράχτ'₍₁₎,30 ακαμάτ'ς₍₃₎

τεμπέλης: 2: 92 παροιμίες₍₅₎. 5: 84 ήλιους₍₁₀₎,191 Σαββάτου₍₄₎,206 τιbέl'ς₍₁₎

τεμπελιά: 1: 139. 5: 26 αγαπώ₍₇₎, 29 αδέρφια₍₂₎, 29 ακαμάτ'ς_(1,2), 47 βαρύς₍₁₎, 47 βαριένουμι₍₁₎, 64 γίδα₍₁₁₎, 76 δρουσά₍₁₎, 80 ζόρ'₍₁₎, 80 ζω₍₃₎, 83 ήλιους₍₆₎, 94 κάθουμι₍₂₎, 146 qιρό₍₃₎,107 κ'μούλια_(1,2), 107 κ'bάρους₍₄₎, 116 κριμνώ₍₁₎, 117 Κυριακή₍₁₎, 118 κώλους₍₈₎, 148 νύφ'₍₁₎, 151 ξάπλουμα₍₂₎, 171 πέφτου₍₂₎, 172 πιάνου₍₁₎, 184 πρόβατου₍₅₎, 188 ρόκα₍₂₎, 195 σκύλους₍₄₎, 206 τιbέl'ς₍₂₎, 223 φτώχεια₍₈₎

τερατολογίες: 5: 53 βρέw'₍₂₎, 68 κότα₍₅₎, 111 γράμματα, γράφου₍₁₎, 128 λύκους₍₁₄₎, 187 ρέμα₍₂₎

τέχνη: σώζει σε ώρα ανάγκης 1: 242. 5: 206 τέχνη₍₃₎ / εξασφαλίζει πάντα εισόδημα 5: 134 μάστουρας_(5,6) / για τα προς το ζην, εμπόριο για πλουτισμό 5: 206 τέχνη₍₂₎ / ανώτερη η φύση 5: 224 φυσικό₍₁₎

τεχνίτες: 5: 173 πιδιά₍₁₄₎

τζίτζικας: 2: 46 παροιμίες₍₁₎. 5: 206 τζίτζιρας, -κας_(1,2)

τίμα, να σε τιμούν: 5: 165 παπάς₍₂₄₎

τιμής αξία: 5: 206 τιμή_(2,3)

τίμια, σωστή εργασία: 5: 198 σουστά₍₁₎

τίμιος: δεν φοβάται 5: 105 κλέβου₍₁₎ / δεν αλλάζει 5: 136 μέl'₍₄₎

τιμωρία: χωρίς αιτία 5: 45 αφουρμή₍₁₎ / φταίει ένας και τιμωρείται άλλος 5: 163 παπαδιά₍₁₎

τόλμη: 5: 207 τραπέζ'₍₁₎

Τούρκος: φιλοξενία 5: 207 Τούρκους₍₂₎ / επιφυλακτικοί μαζί του 5: 207 Τούρκους₍₃₎

τραπέζι γάμου: μένεις νηστικός 5: 78 έρχουμι₍₁₎

τρέλα: είναι στους ανθρώπους 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₅₎ / την έχουμε όλοι και την κρύβουμε 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₇₎

τρελοί: αναγνωρίζονται απ' τα λόγια και τις πράξεις τους 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₆₎ / και μικροί δεν υποκρίνονται 5: 125 λουλός, λουλάδα₍₁₎

τρόποι καλοί: 5: 57 γαλιφιά₍₁₎,122 λέ'ου₍₇₎

τσιγκούνηδες: 5: 210 τσακάl'₍₁₎, 217 φιλάργυρους₍₁₎, 231 χοιρ'νό-232_(1,2)

τσιγκουνιά : 5: 30 ακριβό₍₃₎, 44 αυγό₍₁₎, 58 γάτα₍₁₃₎, 96 κακουφουρώ₍₁₎, 100 καρφί₍₃₎, 108 κόll'βα₍₃₎, 123 l'μάζου₍₁₎, 125 λουλός, λουλάδα-126₍₄,₈₎, 128 λύκους₍₁₅₎, 142 μύγα₍₁₎, 145 νηστεύου-146₍₅₎, 154 ξιραίνου₍₃₎

τυχερά όλα: 5: 133 μάνα₍₁₎

τύχη: κοινή των γειτόνων 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₅₎ / εύνοια 5: 208 τρέχου₍₁₎ / δύναμη 5: 212 τύw'₍₁₎ / κάποτε μας ξεγελάει 5: 212 τύw'₍₂₎

ύβρις - κατάρα: 5: 48 βαφτίσα₍₃₎

υγεία: 5: 59 γειά_(1,3)

υγιής άνθρωπος: πρέπει να μην είναι άπραγος 5: 59 γειά₍₂₎

υπαινιγμός: 5: 30 ακούου₍₂₎,148 νύφ'₍₇₎

Υπαπαντή (Πιπαντή): 2: 46 παροιμίες₍₂₎

υπεκφυγή: 5: 173 πιδιά₍₁₁₎

υπέρβαση δυνάμεων: σε κατάσταση ανάγκης 3: 236

υπερβολή: ελαττώματος 5: 49 βλέπου₍₁₎ / εκτίμησης ξένης περιουσίας 5: 151 ξένους_(1,9) / βλαπτική 5: 175 πιπέρ'₍₁₎ / λόγω αφθονίας 5: 175 πιπέρ'₍₂₎ / είναι ψέμα 5: 181 πουλλά₍₂₎ / εκτίμησης ικανοτήτων 5: 196 σκύλους₍₂₀₎

υπερήφανος: ταπεινώνεται 5: 181 πουλυτιdώνουμι₍₂₎

υπερκόπωση: βλάπτει 5: 209 τρώ'ου₍₁₎

υπεροψία: 5: 56 γαϊδούρ'₍₂₇₎,110 κόσμους₍₁₎

υπευθυνότητα ενεργειών: 2: 93 παροιμίες_(1,2). 5: 131 μάγειρας, μα'ειρεύου₍₃₎

ύπνος εποχιακός: 5: 113 κουλουκύθ'-κουλουκύθα₍₄₎

υποδείξεις αβασάνιστες: 5: 110 κόσμους₍₃₎

υποθέσεις μας: τις ξέρουμε εμείς μόνο 5: 152 ξέρου₍₃₎

υποκρισία, υποκρίνομαι: 5: 48 βασιl'κός₍₂₎, 114 κουριός₍₁₎, 145 νηστεύου₍₁₎, 183 πουτάμ'₍₅₎, 125 λουλός, λουλάδα₍₁₎

υποκριτές: 5: 71 δάκρυα₍₁₎,85 θάλασσα₍₅₎,184 πρόβατου₍₁₎

υποκριτική στάση: 5: 163 παdρεύου₍₄₎

υπολογίζω: 5: 27 άγιους₍₄₎,195 σκούφια₍₂₎

υπολογισμοί: ωφέλειας ή βλάβης 5: 27 άγιους₍₁₎ / ανυπόστατοι 5: 33 αmιπού₍₅₎

υπομονετικοί: 5: 72 δέχουμι₍₂₎

υπομονή: 2: 45 παροιμίες₍₉₎. 5: 25 αγάλια₍₂₎, 87 Θιός_(8,10), 88 Θιός₍₂₅₎, 120 λαγός₍₈₎, 131 μάγ'λα₍₁₎, 141 bουνάτσα₍₁₎, 177 π'κάμ'σου_(1,3). Βλ. και επιμονή

υποπτευόμαστε: άλλον για να μην υποπτευθούν εμάς 5: 137 μέφουμι₍₁₎ / κείνο που συνηθίζουμε να κάνουμε εμείς 5: 137 μέφουμι₍₂₎

υποστηρίζουμε: ότι μας συμφέρει 5: 211 τσ'κάl', τσ'καλάς₍₁₎

υποστήριξη: γερή, σίγουρη 5: 98 καντούn'₍₁₎ / μεταξύ ομοίων 5: 110 κόρακας, κουρούνα₍₈₎

υποσχέσεις: αβέβαιες 5: 30 ακούου₍₅₎,34 άλουγου₍₁₎,35 αbάς₍₁₎,39 άπιαστους₍₁₎,62 γέρους₍₁₄₎,91 ιλιά₍₁₎,239 ψουμί_(2,3) / για επανόρθωση ζημιάς 5: 34 αl'σίδα₍₁₎ / απατηλές 5: 167 παρ'γουριά₍₂₎ / ασήμαντες 5: 173 πιθαίνου₍₂₎ / αδύνατες να πραγματοποιηθούν 5: 196 σκύλους₍₁₅₎ / ανεκπλήρωτες 5: 230 χηρεύου₍₁₎

υποταγή στον άρχοντα: 5: 43 άρχουdας₍₁₄₎

υποτίμηση ξένων κόπων: 5: 152 ξένους_(3,4,5)

ύπουλος: 5: 87 Θιός₍₁₆₎,95 καίου₍₂₎

υποχρεώσεις: επιστροφής χρέους 5: 234 χρουστώ₍₁₎ / πολλές 5: 172 πιδιά₍₇₎

υποψίες: 5: 59 γείτουνας-γειτουνιά₍₇₎,227 χάνου₍₁₎

φανερές οι ενέργειές μας: 5: 181 πουbεύουμι₍₁₎

φανέρωση στενοχώριας μας: για ξαλάφρωμα 5: 179 πόνους₍₁₎

φαντασίες: 5: 101 κασίδ'ς₍₅₎, 121 λείπου₍₅₎, 158 ουρανός₍₁₎, 192 σέλα₍₁₎

φαντασμένοι: 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₂₎

φαρισαϊσμός: 5: 31 αλεύρ'₍₁₎, 51 βόιδ'₍₁₅₎, 57 γάλα₍₁₎, 57 γάτα₍₂₎,63 γιαούρτ'₍₁₎

φαύλοι: 5: 170 πέτρα₍₁₇₎

φαυλότητα και τσιγκουνιά: συνυπάρχουν 5: 108 κόll'βα₍₃₎

φεγγάρι: καιρός 1: 557₍₄₎ / φωτεινότητα 1: 560₍₈₎

φήμη: 5: 135 μάτ'₍₁₎,157 όνουμα₍₁₎

φθονείται ο δραστήριος: 5: 72 δέdρου₍₂₎,100 καρυδιά₍₁₎,115 κουρ'φή₍₁₎,216 φέσ'₍₁₎,216 φθουνιέμι₍₁₎,220 φούdα₍₂₎

φθόνος: 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₄₎,109 κόρακας, κουρούνα₍₃₎,165 παπάς₍₁₈₎,184 πρόβατου₍₆₎,218 φίλους₍₁₄₎,5: 233 χουριό₍₁₎

φιλάργυρος: 5: 69 γ'ρούn'₍₁₀₎

φιλία: συνδεμένη με συμφέρον 5: 52 βόιδ'₍₁₉₎,235 χύνου₍₁₎ / φροντίδα για να διατηρηθεί 5: 217 φίλους₍₃₎ / καλύτερη απ' τα πλούτη 5: 217 φίλους₍₄₎ / διάρκεια 5: 238 ψάρ'₍₁₀₎

φιλοκατηγορία, φθόνος: 5: 60 γείτουνας-γειτουνιά₍₁₄₎

φιλοκατήγορος: 5: 158 Ουβραίους₍₁₎,217 φίλους₍₆₎

φιλονικία: όχι με τους συνεργάτες μας 5: 143 μύλους, μυλουνάς, -ού_(7,11)

φίλος: στην ανάγκη μας 5: 217 φίλους₍₁₎,218 φίλους_(9,12) / να μην τον σχολιάζουμε 5: 217 φίλους₍₂₎ / πολύτιμος ο πιστός 5: 217 φίλους₍₇₎ / στη δυστυχία μας 5: 217 φίλους₍₈₎ / μ' όλο τον κόσμο 5: 218 φίλους₍₁₀₎ / αξία 5: 218 φίλους₍₁₃₎

Φλεβάρης: 1: 558₍₁₎

φοβέρα: περιφρόνηση 5: 115 κρέας₍₁₎ / ανεκτέλεστη 5: 146 νιάου₍₁₎ / αδύναμου 5: 146 qιρό₍₁₎ / να μη πολυδίνουμε σημασία 5: 220 φουβιρ'σμένους₍₁₎

φοβερίζει ο ανίκανος: 5: 220 φουβάμι₍₁₎

φοβητσιάρηδες, αλαφροΐσκιωτοι: 5: 84 ήλιους₍₈₎

φόβος: κατωτέρου προς ανώτερο 5: 58 γάτα₍₆₎ / ανύπαρκτος 5: 107 κ'μέρj'₍₂₎ / φοβούμαστε, κάποτε, όλοι 5: 219 φόβους₍₁₎ / τιμωρίας 5: 219 φόβους₍₂₎ / ισοδυναμία 5: 220 φουβάμι₍₂₎

φοβού: τους ισχυρούς αλλά και τους αδύνατους 5: 100 Καριώτ'ς₍₂₎ / τους μη φυσιολογικούς 5: 132 μαλλιαρή₍₁₎

φρόνιμοι: καλύπτουν και αμέλειες άλλων 5: 112 κότα₍₁₅₎ / κάποτε κάνουν μεγαλύτερες ανοησίες από τρελούς 5: 126 λουλός, λουλάδα₍₁₀₎

φροντίδα: του νοικοκύρη 2: 46 παροιμίες₍₅₎ / υπερβολική δεν βλάπτει 5: 55 γαϊδούρ'₍₁₅₎ / απαλλαγή 5: 63 Γιάnn'ς₍₂₎ / δεν περιμένουμε από άλλους 5: 100 καρτιρώ₍₁₎ / για το μέλλον 5: 106 κ'λούρα₍₁₎ / για τον προορισμό 5: 106 κ'λούρα₍₁₎ / για τα καινούρια 5: 110 κόσj'νου₍₁₎ / έλλειψη 5: 115 κρέας₍₂₎ / για τη δουλειά μας 5: 221 φουτιά₍₂₎ / διασκέδαση αλλά με υποχρεώσεις 5: 232 χουρεύου_(2,3)

φταίω: φταίει ένας τιμωρείται άλλος 5: 163 παπαδιά₍₁₎

φτέρα - βάτος: 2: 45 παροιμίες₍₃₎

φτηνό: άχρηστο 5: 100 καρλουβασίτ'κα₍₁₎

φτωχά: όλα του φτωχού 5: 141 bιζιστέn'₍₁₎, 233 χουρός₍₂₎

φτώχεια: μεγάλη 5: 84 ήλιους₍₁₄₎ / δεν αποκαλύπτεται απ' τη νηστεία αλλά το ντύσιμο 5: 106 j'λιά₍₃₎ / και γερατειά 5: 148 dαγιαdώ₍₁₎ / χειρότερη από θάνατο 5: 181 πουλυδουdιά₍₁₎ / φέρνει γκρίνια 5: 223 φτώχεια₍₅₎

φτωχοαλαζονία: 5: 49 βιλόνα₍₁₎, 57 γαρούφαλου₍₁₎, 63 γιακάς₍₁₎, 77 έξουδα₍₁₎, 97 καμήλα₍₄₎, 106 κλουβί₍₁₎, 118 κώλους₍₇₎, 166 παράς₍₃₎, 168 πεινασμένους₍₃₎, 177 π'κάμ'σου₍₄₎, 180 πουλιά διάφορα₍₂₎, 181 πουλυέmιους₍₁₎, 185 πρόβατου₍₁₂₎, 188 ριπάn'₍₁₂₎, 205 τάβλα₍₁₎, 216 φέσ'₍₂₎, 220 φούdα₍₁₎, 241 ψώρα₍₁₎

φτωχός: να είναι γλυκομίλητος 5: 136 μέl'₍₂₎ / να προσέχει την υγεία του 5: 140 μουχλούζ'ς₍₁₎,223 φτώχεια₍₆₎ / αναγκαστικά υπομονετικός 5: 145 νηστεύου₍₃₎ / αλλά και τίμιος 5: 222 φτώχεια₍₁₎ / να μαθαίνει τέχνη 5: 223 φτώχεια₍₇₎ / άτυχος συνήθως 5: 223 φτώχεια_(9,10,15,16) / καμαρώνει για τα παιδιά του, ο πλούσιος για τα λεφτά του 5: 223 φτώχεια₍₁₁₎ / ξοδεύει στο γάμο του κι ο πλούσιος στο θάνατό του 5: 223 φτώχεια₍₁₂₎ / δεν κάνει καλό σε φτωχό 5: 223 φτώχεια₍₁₃₎ / περιορισμένες οι δυνατότητές του 5: 224 φτώχεια₍₁₇₎ / 5: 231 Χιώτ'ς₍₃₎

φύλαξη ιδιοκτησίας: 2: 45 παροιμίες₍₂₎

φυλάξου: από κακιά ώρα 5: 218 φ'λά'ου₍₃₎,243 ώρα₍₅₎,234 χρόνους₍₁₎

φύση: ανώτερη απ' την τέχνη 5: 224 φυσικό₍₁₎

φύση κακιά: 5: 27 άγιους₍₁₂₎, 40 αράπ'ς_(1,3), 69 γ'ρούn'_(3,4), 70 γ'ρούn'_(11,12,13), 98 καbούρ'ς₍₁₎, 117 κ'φός_(1,2), 126 λουλός, λουλάδα₍₉₎, 127 λουλός, λουλάδα₍₂₇₎, 128 λύκους_(9,11), 139 μ'λάρ'₍₆₎, 141 Bαρbαγιάnn'ς₍₁₎, 203 σφυρί₍₁₎, 232 χούι₍₁₎, 233 χουριάτ'ς₍₂₎, 238 ψείρα₍₂₎

φωνάζει ο άδικος: 5: 220 φουνάζου₍₁₎

χαλάζι: 1: 569₍₃₎

χαρά βραχύχρονη: 5: 228 χαρά₍₂₎

χαρακτήρας μας: υπεύθυνος πράξεών μας 5: 112 κουβαράj'₍₁₎

χαρακτηρίζεται ο άνθρωπος: απ' τα έργα του 5: 30 ακούου₍₄₎

χάρες: δεν έχουν όλοι 5: 238 ψείρα₍₄₎

χαρούμενος πάντα: 5: 97 καλουκαρδισμένου₍₁₎

χαρτοπαιξία: 5: 44 άσσους₍₁₎

χαρτοπαίχτης: να είναι συντηρητικός 5: 44 άσσους₍₃₎ / να χρησιμοποιεί το καλό χαρτί 5: 44 άσσους₍₂₎

χασάπης και ψαράς: δεν τιμούν τη φιλία 5: 218 φίλους₍₁₅₎

χασομέρηδες και τεμπέληδες: 5: 238 ψειρίζου₍₁₎

χειμώνας (w'μώνας): 1: 557₍₇₎,558₍₃₎,560₍₆₎

χειρότερα αντί καλύτερα: 5: 70 γυρεύου₍₁₎

χειρότερος: χειρότερο κακό η μητριά 5: 137 μητριά₍₁₎ / κατηγορεί καλύτερο 5: 195 σκούφια₍₁₎ / ο ένας απ' τον άλλο 5: 212 τύφλα₍₁₎

χήρα: καλύτερα ο θάνατος 5: 230 χήρα₍₁₎ / προτιμότερο από κακοπαντρεμένη 5: 230 χήρα₍₂₎

χήρος με παιδί: 5: 38 άdρας₍₈₎

χιόνια που δε λιώνουν: 1: 569₍₉₎

χρέος: επικίνδυνο 1: 197. 5: 233 χρέους-234₍₄₎ / κακό, καλύτερο από κακό χρόνο 5: 233 χρέους₍₁₎ / χειρότερο από πείνα 5: 233 χρέους₍₂₎ / περιμένει την κακή συγκυρία 5: 234 χρέους₍₃₎. Βλ. και δάνειο, δανεικά

χρεοφειλέτης: επισφαλής απαίτηση 1: 197

χρήμα: όταν το έχεις σε επαινούν 5: 43 άσπρα₍₃₎ / παντοδυναμία 5: 43 άσπρα_(2,5,6),237 ψάρ'₍₄₎ / χωρίς αυτό δεν γίνεται εμπόριο 5: 161 παζάρ'₍₁₎

χρήσιμος: δεν είναι όλα 5: 180 πουλιά διάφορα₍₃₎ / ο βοηθός σε δουλειά 2: 119₍₆₎

χρόνος: ήλιος - χρόνος 1: 557₍₃₎ / αργεί να περάσει ο δυστυχισμένος 5: 36 ανάπουδους₍₁₎ / θεραπευτής, καταλύτης 5: 103 κιρός₍₈₎ / αποκαλύπτει την αλήθεια 5: 103 κιρός₍₉₎ / γρήγορη ροή 5: 175 πιρνώ₍₁₎

ψαράς: και κυνηγός, οφέλη φτωχικά 1: 121 / και χασάπης, δεν τιμούν τη φιλία 5: 218 φίλους₍₁₅₎

ψεύτης: ανάποδος 5: 99 καρδιά₍₁₎ / αριστοτέχνης 176 πιρνώ₍₂₎ / δεν γίνεται πιστευτός συνήθως 5: 239 ψεύτ'ς₍₁₎ / χαρακτηρισμός 5: 239 ψεύτ'ς₍₃₎

ψευτιά: σίγουρη η αποκάλυψη 5: 106 κλέβου₍₉₎,239 ψέματα₍₃₎ / ολοφάνερη 5: 212 τυφλός₍₁₎ / ποτέ δεν προκόβεις 5: 239 ψέματα₍₂₎ / βλάπτει εμάς τους ίδιους 5: 239 ψέματα₍₄₎

ψεύτικες δικαιολογίες: 5: 239 ψέματα₍₄₎

ψηλός: όχι πολύ έξυπνος 5: 37 άνθρουπους₍₁₄₎

ωραιοποίηση του άσχημου: 5: 44 ατσίgανους₍₃₎,55 γαϊδούρ'₍₂₀₎

ωράριο εργασίας παλιότερα: 5: 83 ήλιους₍₅₎

ωρίμανση σταφυλιών - σύκων: Αγία Μαρίνα 2: 45 παροιμίες₍₁₂₎

ωφελεί και το ασήμαντο: 5: 222 φράχτ'ς₍₁₎

ωφέλεια: κάποιου για χατίρι άλλου 5: 26 αγαπώ ₍₃₎ / με ξένα χρήματα 5: 108 κόll'βα₍₁₎ / από διαχείριση αγαθών 5: 136 μέl'₍₃₎ / από λίγα αλλά ουσιώδη 5: 152 ξέρου₍₇₎ / με μικρό κόστος 5: 237 ψάρ'_(2,3)

ωφέλιμο: το γνωστό 5: 66 γνουρίζου₍₁₎ / δεν ζημιώνει 5: 239 ψουμί₍₇₎

ωφελούμενος: να αναλαμβάνει και τα βάρη 5: 243 ωφέλεια₍₁₎