| Λ ή μ μ α | Π α ρ α π ο μ π ή |
Διάβασμα δεδομένων.
Πρόλογος (από τον Μ. Γ. Βαρβούνη) [»] |
[X] |
- Το πολύτομο και πολυσέλιδο ιστορικό και Λαογραφικό έργο του Επαμεινώνδα Σταματιάδη υπήρξε, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα οπότε και δημοσιεύτηκε, η βασική πηγή πληροφοριών και η αφετηρία όσων ασχολήθηκαν με την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού μας. Συνεχίζει δε να έχει αυτό το ρόλο και σήμερα, στο πλαίσιο των οργανωμένων και μεθοδικών σαμιακών σπουδών μας, αφού οι ερευνητές σηνήθως από τις σελίδες του εκκινούν και στους τόμους του καταφεύγουν προκειμένου να πλαισιώσουν τις πληροφορίες τους, να συνεχίσουν την έρευνα από το σημείο που εκείνος την άφησε ή και να αμφισβητήσουν, ακόμη, τα γραφόμενά του.
- Παρά όμως τη συνεχή χρήση του, το έργο του Επαμεινώνδα Σταματιάδη εξακολουθεί να είναι δύσχρηστο, καθώς στερείται Ε υ ρ ε τ η ρ ί ο υ , ακόμη και Α ν α λ υ τ ι κ ώ ν Π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ω ν. Ο εκάστοτε ερευνητής πρέπει να διαβάζει κάθε φορά πολλές σελίδες, για να βρει εκείνη που τον ενδιαφέρει και να κινδυνεύει να μη λάβει υπόψη του πληροφορίες, απλώς και μόνο επειδή δε μπορεί να τις εντοπίσει ή να υποψιαστεί ότι υπάρχουν στις σελίδες των Σαμιακών.
- Το μεγάλο αυτό ερευνητικό κενό ανέλαβε να καλύψει, με εργώδη και μακροχρόνια εργασία, ο Άλκης Δημητρίου, γνωστός από τις υποδειγματικές δημοσιεύσεις του για το παραδοσιακό γλωσσικό ιδίωμα του νησιού μας, κραταιός και χαλκέντερος αποδελτιωτής και άριστος γνώστης των σχετικών δυνατοτήτων που προσφέρει η ηλεκτρονική τεχνολογία. Με υπομονή και μεθοδικότητα διάβασε και αποδελτίωσε το συχνά στρυφνό κείμενο του παλαιού λογίου, καθόρισε κριτήρια και κατηγορίες, ξεκαθάρισε και ενοποίησε αρκετές φορές τα λήμματά του, ώστε να καταλήξει στο έργο που περιλαμβάνεται στον ανά χείρας τόμο.
- Είναι αλήθεια ότι η κάθε αποδελτίωση, παρά τις υπάρχουσες συγκεκριμένες επιστημονικές προδιαγραφές – τις οποίες ο κ. Α. Δημητρίου πιστά τήρησε – αντικατοπτρίζει τη ματιά και τα ενδιαφέροντα του αποδελτιωτή. Είχα την τύχη να δω την εργασία πριν τυπωθεί, και να παρακολουθήσω από κοντά τη γόνιμη αγωνία και τους μεθοδικούς προβληματισμούς του συγγραφέα.. Γνωρίζω λοιπόν ότι καταβλήθηκε κάθε ανθρωπίνως δυνατή προσπάθεια, ώστε να καλυφθούν όλα τα κενά και να προβλεφθούν οι τυχόν απαιτήσεις όσων θα χρησιμοποιήσουν στο μέλλον το ευρετήριο αυτό – και πιστεύω ότι θα είναι πολλοί. Για το λόγο αυτό σπεύδω να πω ότι ο κ. Δημητρίου παραδίδει στο επιστημονικό κοινό ένα πραγματικό instrumentum studiorum, ένα εργαλείο έρευνας χρήσιμο μαζί και πολύτιμο, που θα προωθήσει σημαντικά τις σαμιακές σπουδές και θα υποβοηθήσει την έρευνα και την παραγωγή νέων μελετών για την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού μας.
- Η συστηματική οργάνωση του ερευνητικού έργου απαιτεί την ύπαρξη εργασιών υποδομής, πάνω στις οποίες μπορεί ο ερευνητής να στηριχθεί για να προχωρήσει. Στην τοπική μας βιβλιογραφία διαθέτουμε τρία πολύτομα έργα, τα βιβλία των Επαμ. Σταματιάδη, Νικ. Σταματιάδη και Νικ. Δημητρίου. Το τρίτο ο κ. Άλκης Δημητρίου έχει ήδη ευρετηριάσει. Σήμερα παραδίδει στη δημοσιότητα το ευρετήριο του πρώτου, μένει το έργο του Νικ. Σταματιάδη για να έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος. Και φυσικά απαιτείται ευρετήριο για τα περιοδικά μας, τουλάχιστο τα μεγάλα και πολύτομα, είτε εκδίδονται ακόμη είτε έχουν κλείσει τον κύκλο τους (Αρχείον Σάμου, Σαμιακά Χρονικά, Σαμιακή Επιθεώρηση – εδώ ωστόσο υπάρχει ένα σύντομο ευρετηριακό τεύχος του Κ. Καραθανάση – Σαμιακές Μελέτες, Απόπλους). Δεν μπορούν όμως όλα να είναι έργο ενός ανθρώπου. Ο κ. Άλκης Δημητρίου χάραξε μια ευρύχωρη λεωφόρο, άνοιξε για μια ακόμη φορά ένα δρόμο, τον οποίο καλούνται να ακολουθήσουν νεότεροι ερευνητές και μελετητές, συμπληρώνοντας τη σειρά με τα ερευνητικά αυτά εργαλεία.
- Σημείωσα παραπάνω την εξοικείωση του συγγραφέα με τη σύγχρονη ηλεκτρονική τεχνολογία. Εν προκειμένω, η πρωτοτυπία έγκειται στο ότι το ευρετήριο υπάρχει και σε ηλεκτρονική μορφή, ώστε με τον κατάλληλο εξοπλισμό ο Χρήστης να μπορεί να το αναμορφώσει και να το χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν, απαντώντας στα εκάστοτε ερευνητικά ερωτήματα και στους στόχους που θα θέσει. Διευκολύνεται έτσι ακόμη περισσότερο το έργο του και ξεκλειδώνονται συστηματικά τα κλειδιά και οι κώδικες του πυκνού κειμένου του Επ. Σταματιάδη, ώστε να προσφέρει το μέγιστο δυνατό ποσοστό των κωδικοποιημένων πληροφοριών που περιέχει.
- Έζησα από κοντά – συχνά και μοιράστηκα – την αγωνία και τον προβληματισμό του κ. Άλκη Δημητρίου κατά τη σύνθετη και κοπιαστική εργασία της αποδελτίωσης. Ξέρω ότι στο έργο αυτό, το φαινομενικά ξηρό και ανούσιο, έχει επενδύσει μόχθο και αγάπη, μέρος της αγάπης του για κάθε τι που αφορά το νησί μας, την ιστορία και τον πολιτισμό του. Έτσι, ο συγγραφέας δίνει κάτι περισσότερο από ένα απλό ερευνητικό εργαλείο, προσφέρει στους νέους μας, κυρίως, ένα υπόδειγμα ζωής και δράσης, καθώς διδάσκει δια του παραδείγματος, χωρίς διδακτισμό. Ελπίζω ότι το παράδειγμα αυτό θα πείσει πολλούς νέους να ασχοληθούν με τις σαμιακές σπουδές, ανανεώνοντας το ερευνητικό μας δυναμικό και προσφέροντας χρονική προοπτική στις αντίστοιχες προσπάθειες.
- Για όλα αυτά χρωστούμε ευγνωμοσύνη απεριόριστη στον κ. Άλκη Δημητρίου, αφού συνέδεσε για πάντα το όνομά του με τη σαμιακή ιστοριογραφία και λαογραφία, δια των σημαντικών – με την πρώτη σημασία της λέξης, δηλ. σημαδιακών – έργων του.
- Μετά από σχεδόν 120 χρόνια το έργο του Επ. Σταματιάδη βρίσκει σήμερα το επιστέγασμα, αλλά και τη δικαίωσή του.
- Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ
- Αναπληρωτής Καθηγητής Λαογραφίας του
- Δημοκριτίου Πανεπιστημίου Θράκης
| Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου "Νικόλαος Δημητρίου" | ||||
| © 1993 - 2024 Αλκης Δημητρίου |